→ Pojęcia Na Kolosa → Start Learning / Download MP3 Flashcards

Question		Answer
Absyda start learning		część budynku na planie półkola lub wieloboku, zawsze zasklepiona, otwarta do wnętrza bryły, do którego jest dostawiona
Agape start learning		uczty wieczorne urządzane w pierwszych wiekach przez chrześcijan dla podkreślenia i przeżycia chrześcijańskiej miłości połączone z modlitwami i obrzędami.
Ad sanctos start learning		„przy świętych”, termin okreslający miejsce grobu położone przy grobie męczennika
Akantowa wić start learning		ornament w postaci dekoracyjnego pasa wypełnionego spiralnie zwiniętą wstęgą, którą tworzą łodygi i liście akantu.
Akolita start learning		koleś (świecki lub duchowny) pomagający diakonowi lub kapłanowi przy organizacji Eucharystii na mocy akolitatu. III wiek. Towarzyszył i usługiwał biskupowi
Akrostych start learning		pewna grupa utworów wierszowanych greckich i łacińskich, których początkowe litery tworzyły imię lub zdanie. Ryba – pochodzi od napisanych po grecku: Jezus Chrystus Boży Syn Zbawiciel.
Ambulacrum start learning		szeroki korytarz w katakumbach.
Anastazis start learning		„z martwych powstanie”. Nazwa miejsca grobu Chrystusa oraz grupy sarkofagów zdobionych zwycięskim krzyżem.
Antytyp start learning		postać lub fakt realizujący w Nowym Testamencie typ ukazany w Starym Testamencie.
Apokalipsa start learning		utwór literacki lub zjawisko objawiające czasy przyszłe, ostateczne. Symbole: Cztery żywe Istoty, mistyczny baranek, oraz litery alfa i omega, zaczerpnięte z Apokalipsy św. Jana
Apotropaiczny start learning		gest, znak przedmiot zdolny odwrócić grożące zło
Arbores vitae start learning		„drzewa życia”. W ikonografii chrześc. - drzewa raju
Architraw start learning		w arch. belka wsparta bezpośrednio na kapitelach kolumn stanowiąca najniższy i najważniejszy człon belkowania
Archiwolta start learning		dekoracyjny łuk obramiający czoło arkady, portalu lub innego półkoliście zakończonego otworu, wsparty na małym gzymsie. Archiwoltę występującą samodzielnie na tle muru nazywa się ślepą.
Arcosolium start learning		przesklepiona łukiem nisza, wydrążona w ścianie katakumb lub grobowca, nad miejsce złożenia zwłok.
Area start learning		nazwa rzymska okręgu grobowego poza miastem i jego sakralnym pasem zwanym pomerium. Na area znajdowały się mauzolea, hypogea, sarkofagi i formy oraz edikula
Arenarium start learning		szeroki, nierówny korytarz podziemny pozostawiony po wydobyciu tufu lub pyłu wulkanicznego, używanych do wznoszenia budowli na powierzchni, użytkowany często w obrębie katakumb jako korytarz grobowy.
Astragal start learning		element dekoracyjny w postaci ciągłego rzędu półwypukłych okrągłych lub owalnych perełek, między którymi są umieszczone w rytmicznych odstępach akcenty pionowe lub poziomie w postaci pałeczek lub rombów.
Atrium start learning		dziedziniec otoczony portykiem kolumnowym. Najczęściej znajduje się przed narteksem. Po środku atrium umieszczano studnię lub basen.
Attyka start learning		zwieńczenie budowli umieszczane nad gzymsem.
Balaski start learning		lekkie ogrodzenie otaczające area grobową lub oddzielające prezbiterium w kościele.
Baranek start learning		z aureolą/na pogórku rajskim – Jezus, 12 baranków – apostołowie; grupa baranków – wierni.
Benedictio latina start learning		gest błogosławieństwa (dwa palce wyciągnięte)
Bierzmowanie start learning		sakrament utwierdzający chrześcijanina w łasce i mocy Ducha Świętego, uzdalniający go do udziału w misji apostolskiej Kościoła.
Brama start learning		symboliczne przedstawienie bram raju. Dwie bramy = Betlejem i Jeruzalem (ramy czasowe działalności Chrystusa na ziemi)
Brandeum start learning		kawałek długiej tkaniny (wstęgi), którą dotykano bezpośrednio lub pośrednio miejsca grobu lub relikwii męczenników, aby uzyskać relikwie ex contactu (przez dotknięcie)
Cancelli start learning		tałe lub ruchome barierki oddzielające w arch. chrześcijańskiej prezbiterium od części dostępnej dla wiernych.
Capsa start learning		cylindryczne pudło przeznaczone na pomieszczenie zwiniętych zwojów papirusowych. Symbol wiary
Cardo start learning		ulica usytuowana na osi północ-południe, prowadząca do głównych bram. Przecinała się pod kątem prostym z drugą poprzeczną arterią komunikacyjną biegnącą na osi wschód-zachód (decumanus). Na ich skrzyżowaniu wytyczano zwykle forum (rynek).
Catechumeneum start learning		nazwa pomieszczenia poprzedzającego właściwe baptysterium, w którym odbywały się chrzty.
Cella start learning		najważniejsza część świątyni, przeznaczona do ustawienia posągu bóstwa lub określenie wiejskiej kaplicy wybudowanej przez mnichów lub mała izba przeznaczona na skupienie i modlitwę u pustelników.
Cenotaf start learning		grobowiec niezawierający zwłok
Chronikon start learning		dzieło obejmujące historie powszechną (najczęściej od stworzenia świata), w której wylicza się w porządku chronologicznym wg lat jak największą liczbę zwięźle podanych faktów historycznych różnej wartości, nie mających związku ze sobą
Chronograf start learning		1. dzieło zawierające wykaz wybranych grup osób, wydarzeń ułożonych w kolejności chronologicznej2. nazwa ilustrowanego kalendarza zawierającego tablicę z różnymi zestawieniami, interesującą tych co to zamówili np. kalendarz Filokalusa.
Chryzma start learning		monogram składający się z dwóch pierwszych greckich liter słowa Chrystus. (X i P) lub słów Jezus Chrystus (I i X)
Chrzest start learning		akrament stanowiący początek nadprzyrodzonego życia człowieka ochrzczonego i podstawę jego przynależności do Chrystusa i Kościoła.
Clavi start learning		obrzeżenia płaszcza lub togi obywatela rzymskiego.
Coemeterium subteglatum start learning		cmentarz, na którym choć część grobów znajdowała się w zadaszonych portyku.
Collegium tenuiorum start learning		jedno z uznawanych przez prawo rzymskie stowarzyszenie ludzi ubogich, mających na celu zapewnienie zmarłym członkom pogrzebu.
Commemoratio start learning		czynności liturgiczne związane w okresie wczesnochrześcijańskim ze śmiercią męczennika lub wyznawcy lub część modlitwy eucharystycznej
Consignatorium start learning		oddzielne pomieszczenie przy baptysterium, gdzie biskup udzielał nowo ochrzczonym bierzmowania.
Consilia prowincjonalne start learning		synody
Crux dissimulata start learning		„krzyż utajony” np. pod postacią kotwicy.
Crux invicta start learning		„krzyż niezwyciężony”, ukazywany jako tropaion, zwieńczony wieńcem wawrzynowym z chryzmą.
Crux gemmata start learning		krzyż o ozdobnie rozszerzonych zakończeniach ramion, wysadzany drogimi kamieniami. Znak zwycięskiej mocy męki i śmierci Chrystusa.
. Cubiculum start learning		niewielkie wydzielone komory grobowe o różnych wymiarach i planach, dostępne bezpośrednio z korytarza.
Cyborium/konfesja start learning		baldachim lub prosty daszek na czterech słupkach, ustawiany nad grobem lub basenem chrzcielnym. Po Iv w. także nadbudowa ołtarza w formie baldachimu.
Czara start learning		płaskie naczynie do picia. Wypełnione owocami oznacza dostatek.
Dalmatyka start learning		szata liturgiczna, odmiana tuniki zakładana przez głowę, rozcięte boki.
Damnatio memoriae start learning		wymazanie z pamięci żywych jakiegoś cesarza z okrutne rządy. Po jego śmierci unieważniano wszystkie jego osobiste zarządzenia, usuwano jego imiona i tytuły z inskrypcji oraz niszczenie przedstawiających go posągów i reliefów.
Decennalia start learning		rzymskie obchody świąteczne związane z dziesiątą rocznicą objęcia władzy przez cesarza.
Dekretalia start learning		reskrypty papieskie = listy, w których papieże udzielili odpowiedzi na pytania dotyczące dyscypliny i administracji w kościele. Najstarszy zbiór dekretaliów papieski sporządził Dionizy.
Duces apostolorum start learning		„przywódcy apostołów” określenie stosowane przez Piotra i Pawła.
Ecclesia geminata start learning		kościół złożony z dwóch sal, z których jedna była miejscem liturgii eucharystycznej, a druga służyła jako katechumeneum
Edikula start learning		mała budowla wznoszona nad grobem
Edykt mediolański start learning		Ogłoszony przez Konstantyna Wielkiego oraz Licyniusza w 313 roku w Mediolanie. Zaprowadzał wolność wyznania wiary w Cesarstwie Rzymskim.
Eksendra/Hemicykl start learning		półkolista lub prostokątna nisza, najczęściej zaopatrzona w ławę.
Emblema start learning		1. określenie drogocennego obrazu wykonanego techniką mozaiki, ułożonego na wydrążonej z jednej strony płycie kamiennej lub cementowej, który wmurowuje się w jakimś pomieszczeniu w ścianę lub posadzkę, z którą nie musi tworzyć całości stylistycznie
Empory start learning		rodzaj galerii lub trybuny wspartej na kolumnach lub filarach, Stosowany w celu powiększenia powierzchni użytkowej wnętrza. Budowano je nad nawami bocznymi, niekiedy nad narteksem.
Epifania start learning		„objawienie się” Chrystusa światu. Po raz pierwszy poprzez fakt Pokłonu Trzech Mędrców.
Epigramat start learning		krótki utwór wierszowany. Epigramy ułożone przez papieża Damazego na cześć męczenników, wykuwane na tablicach kamiennych przez Furiusza Dionizjusza
Episkopat start learning		1. okres sprawowania władzy biskupiej. 2. Ogół biskupów danego kraju. Wspólnota związana z biskupem rzymskim, który jest tam za stróża jedności kolegium i całego Kościoła.
Epitafium start learning		inskrypcja lub epigramat wyryty na pomniku nagrobnym.
Epitome start learning		wyciąg z obszerniejszego dzieła literackiego lub naukowego.
Eucharystia start learning		sakrament Ciała i Krwi Pańskiej, uobecnienie zbawczej ofiary Chrystusa.
Euchologion start learning		1. odpowiednik mszału i rytuału na Wschodzie. 2. Euchologion Serapiona z Thmuis (Egipt) – rodzaj rytuału zawierającego 30 modlitw liturgicznych.
Exodus start learning		„wyjście”. Nazwa drugiej kolejnej księgi Starego Testamentu. W ikonografii scena pochodu Izraelitów z Egiptu do Ziemi Obiecanej.
Exorcisterium start learning		pomieszczenie przy baptysterium, w którym odprawiano egzorcyzmy.
Fenestella start learning		okienko umieszczone w memorii, ustawionej nad grobem, przez które spuszczano brandea, aby uzyskać relikwie ex contactu.
Forma start learning		najprostszy typ grobu ubogich. Prostokątna jama ziemna, do której składano zwłoki układając je jedne nad drugimi, oddzielając je od siebie płytami terrakotowymi lub ewentualnie marmurowanymi.
Fossor start learning		kamieniarz, który wykuwał korytarze i pomieszczenia grobowe katakumb.
Geniusz start learning		bóstwo opiekuńcze człowieka lub miejsca.
Gest aklamacji start learning		wyrażany przez wyciągnięcie prawej dłoni na wysokość piersi, w kierunku osoby, której nauczanie lub działanie akceptuje się.
Gest błogosławieństwa start learning		wyrażany przez uniesienie w kierunku osoby błogosławionej prawej dłoni otwartej i przedstawionej z rozłożonymi palcami. Dawny cesarski gest pozdrowienia, które gwarantowało pokój i bezpieczeństwo.
Gest przemawiania start learning		wyrażany przez uniesienie ku górze prawej dłoni z trzema palcami złożonymi, a dwoma (wskazującym i środkowym) wyprostowanymi.
Girlanda start learning		motyw dekoracyjny w formie splotu liści lub liści z kwiatami lub owocami, opadającego zakolami, podpiętego wstążkami lub maskami.
Grafitti start learning		napisy lub proste rysunki wyskrobane rylcem, spotykane na ścianach domów, malowidłach ścienny glinianych lub metalowych przedmiotach codziennego użytku.
Hypocaustum start learning		system ogrzewczy w Grecji i Rzymie. Polegał na wypełnieniu przestrzeni pod opartą na ceglanych słupkach podłogą gorącym powietrzem prowadzonym z pieca (praefurnium) za pomocą specjalnego kanału.
Hypogeum start learning		omieszczenie podziemne czasem wystające ponad poziom gruntu. Używano go w starożytności dla celów sepulkralnych (jako grobowce) lub kultowych (sanktuaria bóstw chtonicznych, wodnych lub Mitry). Wznoszone często jako budowle centralne.
Illuminatio start learning		„oświetlenie”. Oznaczenie cudu przywrócenia wzroku ślepcowi.
Inkrustacja start learning		technika zdobnicza polegająca na wykładaniu powierzchni zdobionej motywami wyciętymi z innych materiałów(kość, szkło, drogie kamienie)
Institutum Neoronianum start learning		dokument wydany przez Nerona (I w)w celu usankcjonowania prawem prześladowań skierowanych przeciwko chrześcijaństwu.
Itinerarium (peregrinatio) start learning		opis pielgrzymki do miejsc świętych. Zaczynają się one pojawiać od IV w. Przewodniki po Ziemi świętej i Rzymie.
Kalendarz Filokalusa start learning		rodzaj chronografu (więcej w notatkach)
Kanony Hipolita start learning		zieło zawierające przypisy kościele, dotyczące życia chrześcijańskiego, zależne od Tradycji Apostolskiej Hipolita
Kantaros start learning		rodzaj pucharka z dwoma uchwytami i szerokim wylewem. Symbol życia nadprzyrodzonego zwłaszcza wtedy, gdy z kantarosu wypełnionego wodą wyrastają pędy roślinne.
Kapitel (głowica) start learning		element konstrukcyjno-dekoracyjny wieńczący kolumnę, pilaster lub filar pośredniczący w przenoszeniu ciężaru elementu dźwiganego na podporę
Kartusz start learning		pole prostokątne, wydzielone ramką, przeznaczone na napis
Kasetony start learning		pierwotnie: zagłębienia w stropie drewnianym między odcinkami krzyżujących się belek. W architekturze murowanej i kamiennej czworo i wieloboczne pola na stropach i sklepieniach, malowane lub wykonane w stiuku lub w kamieniu.
Katakumby start learning		określenie podziemnego cmentarza św. Sebastiana, później określano je ogólnie jako coemeterium (miejsce spoczynku).
katalog liberiański start learning		wykaz chronologiczny papieży (z kalendarza Filokalusa)
Katechumeni start learning		Ci co przyjęli chrzest (więcej w notatkach)
Kenotaf start learning		grobowiec symboliczny, nie zawierający zwłok
Kodeks start learning		rodzaj książki złożonej z kart pergaminowych lub papirusowych. Symbol wierności nauce zawartej w kodeksie.
Kolumbarium start learning		naziemny grób zbiorowy
Koncha start learning		sklepienie niszy, często w formie muszli.
Kosmokrator start learning		władca świata. Tytuł cesarski wraz z atrybutami, przyjętymi na oznaczenie dostojeństwa Chrystusa.
Krzyż monogramatyczny start learning		znak złożony z liter greckich tau (T) i rho (P), nawiązujący do greckiego słowa stauros = krzyż.
Krzyż ansata start learning		egipski znak ankh, symbol życia
Kymation start learning		nazwa ornamentu ciągłego w kształcie wąskiego pasa wypełnionego stylizowanymi motywami roślinnymi. Płaskorzeźbione, na profilowanych kamiennych lub drewnianych listwach belkowania.
Lektor start learning		duchowny niższego stopnia, który czytał w Kościele PŚ z tribunal lectorum i przechowywał i chronił Ksiąg świętych.
Lex Iulia de Maiestate start learning		rzymska ustawa prawa karnego wydana przez Augusta przeciwko zbrodniom wobec princepsa oraz państwu i ludowi rzymskiemu
Loculus start learning		podłużne wydrążenie w ścianie katakumb przeznaczone na pomieszczenie zwłok, zamykane prostokątną płytą lub zamurowywane.
Lucenarium (lucerna) start learning		pionowy szyb prowadzący, uskokami, z powierzchni ziemi w głąb katakumb, celem dostarczenia światła i powietrza.
Luneta start learning		półkoliste pole w głębi arcosolium, zdobione najczęściej dekoracją malowaną. W dekoracji sklepień półkoliste pola, w liczbie 4,6 lub 8, otaczające pole środkowe.
Manus Dei start learning		Dłoń Pańska
Marmoryzowanie start learning		imitowanie barwnych okładzin kamiennych przez malowanie odpowiednich wzorów na ścianach.
Martyrologium start learning		spis lub katalog męczenników rozszerzony w późniejszym czasie o wyznawców i innych świętych. Pierwotnie umieszczany na dyptykach.
Martyrologium Hieronimianum start learning		łaciński przekład Martyrologium Syryjskiego z V w. przez nieznanego tłumacza-autora, który rozszerzył pierwotną wersję przez dodanie męczenników i wyznawców Kościoła Zachodniego (w tym afrykańskiego). Przypisał je Hieronimowi.
Memoria start learning		budowla lub pomnik wzniesiony na miejscu grobu lub męczeństwa celem upamiętnienia tego miejsca.
Memoria Gajusza start learning		określenie nadawane dwom edikulom wzniesionym na grobach św. Piotra na wzgórzu watykańskim i św. Pawła przy drodze Ostyjskiej
Mensa start learning		płyta kamienna lub murowana, leżąca na grobie, pełniąca funkcję stołu przy refrigerium
Metropolia start learning		miasto, które zakładało kolonię lub główne miasto prowincji lub eparchii lub w adm. kościelnej z IV w – miasto biskupie, któremu podlegały wszystkie znajdujące się wokół siedziby biskupie
Męczennicy start learning		świadkowie Chrystusa i Ewangelii, aż po ofiarę z życia
Mitreum start learning		mejsce kultu Mitry. Miało formę hypogeum lub groty wykutej w skale. W absydzie umieszczano posąg lub płaskorzeźbę z wyobrażeniem Mitry zabijającego byka.
Monogram konstantyński start learning		chryzma
Narteks start learning		nazwa przedsionka bazyliki znajdującego się między atrium a nawą.
Nawa start learning		środkowa przeważnie prostokątna część budynku kościelnego, zwarta między narteksem i absydą.
Nimfeum start learning		początkowo nazwa groty lub gaju ze źródłem poświęconym nimfom, później budowle studzienne przy źródle lub małe ozdobne budowle wolnostojące, będące ujęciami wodociągu lub mała absyda ozdobiona mozaiką w domu.
Notitia Ecclesiarum Urbis Romae start learning		przewodnik dla pielgrzymów po Rzymie (poł VII lub 2 poł VIII w.)
Notitia Urbis Constantinopolitanae start learning		dokument pochodzący z czasów Teodozjusza II (V w) – opis monumentalnych budowli miasta z podziałem na XIV dzielnic.
Nucleus start learning		zespół pomieszczeń grobowych stanowiący początkowy rejon katakumb.
Oculus start learning		otwór oświetleniowo-wentylacyjny znajdujący się na szczycie kopuły.
Oktogon start learning		ośmiobok. 1. w chrz. liczba 8 – ósmego dnia zmartwychwstał Jezus; dzień sądu, wieczność; dzień ósmy – dzień spokoju wiecznego, u Hieronima 8 jest obrazowym przedstawieniem Ewangelii. 2. W arch. chrześc na planie oktogonu wznoszono baptysteria.
Onomastikon start learning		alfabetyczny wykaz z krótkim objaśnieniem geograficznym i historycznym miejscowości wymienionych w Biblii.
Opus latericium start learning		wątek murarski w arch. rzym. Z cegieł suszonych na słońcu i z drewna.
Opus listatum start learning		określenie wątku murarskiego, którego moduł składa się z rzędu cegieł lub obrobionych bloków, ze skały pochodzenia wulkanicznego, połączonych zaprawą cementową, warstwy cementu.
Opus mixtum start learning		wątek murarski w arch. rzym będący połączeniem wątku kamiennego z ceglanym (opus testaceum)
Opus sectile start learning		mozaika ułożona z barwnych, kamiennych płytek o różnym kształcie.
Opus signinum start learning		typ posadzki wykonanej z mieszaniny cegły i wapna wytwarzającej czerwonawy, mocno plastyczny i nieprzepuszczalny cement używany w budowlach rzymskich.
Opus tesselatum start learning		mozaika ułożona z jednakowych kostek sześciennych (tesser), kamiennych, glinianych i szklanych, w różnych barwach.
Opus testaceum start learning		sposób licowania ścian przy użyciu cegieł wypalanych, ustawianych w równych rzędach i łączonych zaprawą.
orant start learning		postać stojąca z rękami wzniesionymi ku górze lub rozłożonymi na boki. Symbol ufnej, wdzięcznej lub błagalnej modlitwy.
Ostiariusz start learning		Strażnik pilnujący bram miejskich świątynnych i pałacowych. U Chrześcijan ostiariusze pilnowali, aby na nabożeństwa nie dostawali się poganie, ostrzegali wiernych przed niebezpieczeństwem, byli posłami biskupów.
Paradygmy start learning		wersety modlitewne wzywające pomocy Boga z powołaniem się na miłosierdzie, jakie świadczył postaciom Starego Testamentu (np. Noe, Abraham, Daniel)
Pasja start learning		gatunek literacki związany z kultem męczenników.
Patrimonium Sancti Petri start learning		określenie nieruchomości i wszystkich innych darów, które Kościół rzymski otrzymywał od władców imperium (od Konstantyna) oraz wiernych.
Paw start learning		symbol nieśmiertelności
Pelta start learning		motyw dekoracyjny w kształcie okrągłej tarczy z jednym lub dwoma wycięciami w kształcie półksiężyca
Penula start learning		obszerny rzymski płaszcz ciemnej barwy. Kształt koła z otworem w środku, przez który przechodziła głowa, bez rozcięcia na przedzie i bez rękawów
Perełkowanie start learning		ornament ciągły składający się z rzędy półwypukłych, okrągłych lub owalnych perełek → astragal.
Perystyl start learning		wew. prostokątny dziedziniec otoczony krytą kolumnadą z małym ogrodem pośrodku (arch. mieszkalna grecko-rzymska)
Pilaster start learning		przyścienna podpora architektoniczna w formie płaskiego występu muru ozdobionego bazą i kapitelem. Służą do wzmocnienia konstrukcji muru i pełnią funkcje dekoracyjne, dzieląc płaszczyznę ściany w kierunku pionowym.
Plinta start learning		1. czworokątna płyta z kamienia lub innego materiału umieszczona pod bazą kolumny lub filaru w porządkach jońskim, korynckim i toskańskim. 2. niski, poziomy, nie zdobiony, czasem profilowany występ w dolnej części ściany tuż nad podłogą.
Polifora start learning		wieloarkadowe przejście z narteksu do nawy.
Portyk start learning		Otwarty ganek kolumnowy lub filarowy związany z budowlą (poprzedza zwykle wejście)
Pory Roku start learning		ukazywane pod postacią młodzieńców, dziewcząt lub amorków z następującymi atrybutami: róże (wiosna), kłosy (lato), winne grona (jesień), oliwki (zima).
Prefektura start learning		nadrzędna jednostka administracyjna w ustroju tetrarchii. Prefektura dzieliła się na mniejsze jednostki – diecezje i prowincje.
Prezbiterium start learning		miejsce w kościele wydzielone dla kapłanów (prezbiterów) i służby liturgicznej
Propyleje start learning		monumentalna brama na planie prostokąta z kolumnadą i nieparzystą liczbą przejść, wiodąca do okręgu kultowego.
Proskynesis start learning		gest skłonienia się i spowicia rąk wyciąganych w kierunku władcy.
Prostratio start learning		postawa skłonu niemal do stóp władcy
Protoma start learning		lement dekoracyjny w kształcie przedniej części (głowa z częścią tułowia) zwierzęcia lub człowieka.
Pulvinum (pulvinarium) start learning		komfortowe łoże wysłane poduszkami.
Quadratum populi start learning		określenie części nawy przeznaczonej dla wiernych.
Refrigerium start learning		chrześcijańska uczta nagrobna urządzana ku czci męczenników lub członków rodziny w rocznicę śmierci.
Rotulus start learning		zwój papirusowy
Rybak start learning		ilustruje upragnione życie „nad wodą”; łowca dusz potrzebujących nawrócenia.
Schizma start learning		rozłam w Kościele, oderwanie od biskupa Rzymu i zaprzeczenie jego najwyższego autorytetu w sprawach wiary i organizacji kościelnej.
Scrinium start learning		rodzaj skrzyneczki, cylindrycznej lub czworobocznej, przeznaczonej do przechowywania zwojów papirusowych.
Signatio start learning		1. nazwa gestu błogosławieństwa kapłańskiego w kształcie krzyża udzielanego ludziom bądź czynionego nad zwierzętami czy przedmiotami. 2. przeżegnanie się dłonią lub naznaczenie znaku krzyża kciukiem na czole
Sobór start learning		synod powszechny lub ekumeniczny, zwoływany w Kościele starożytnym przez cesarza na wniosek biskupów w celu rozstrzygnięcia wszelki sporów teologicznych, związanych z zasadniczymi dogmatami chrześcijańskimi (patrz: notatki)
Spory trynitarne start learning		okres sporów doktrynalnych w IV w. dotyczących relacji osób w Trójcy św. (arianizm, macedonianizm). Problemy rozstrzygano na soborach.
Stopa rzymska start learning		miara długości = 0,296 m.
Sylloge start learning		grupa rękopisów powstałych w okresie od wczesnego średniowiecza do początku XVI w. zawierających odpisy inskrypcji zebranych przez pielgrzymów miejscach świętych.
Synagoga start learning		Instytucja synagogi sięga najwcześniej czasów niewoli babilońskiej. Synagoga jako domy modlitwy, (patrz: notatki)
Synod start learning		kolegialny organ władzy biskupiej zwoływany doraźnie bądź stały. Początkowo: przewodniczący – biskup danej wspólnoty. Później zwoływano synody prowincjonalne, w którym brali udział członkowie episkopatu i prezbiterzy. (patrz: notatki)
Syntronon start learning		ławy kamienne lub drewniane dla kapłanów ustawianych w prezbiterium.
Sztuka partyjska start learning		całokształt materialnej twórczości artystycznej ludów żyjących na obszarach państwa Partów, obejmującego w okresie największego rozkwitu (2 poł I w n.e) obecny Irak, Iran, Turkiestan, fragmenty Pakistanu, Afganistanu i Syrii.
Teofania start learning		objawienie się Boga ludziom poprzez znaki widzialne (np. płomień, głos)
Termy start learning		budowle termalne, na wzór urządzeń kąpielowych istniejących przy gimnazjonach. (patrz: notatki)
Tessera start learning		kostka mozaikowa, kamienna, gliniana lub szklana używana w opus tesselatum
Testamentum Domini start learning		dzieło o charakterze prawnym, napisane pierwotnie po grecku, jest to częściowa przeróbką i powiększenie Tradycji Apostolskiej Hipolita. Składa się z 2 ksiąg: I – apokalipsa II – przepisy regulujące życie chrześcijańskie
Tetrapylon start learning		1. w arch. rzym monumentalna brama o czterech wejściach umieszczonych między czterema filarami, na których spoczywa dach. Ustawiana w miastach w cardo. Lub na forum. Najbardziej znane: Ianus Quadrifrons, Galeriusza
Tetrarchia start learning		system władzy stworzony przez Dioklecjana w III- pocz. IV w. Imperium zostało podzielone na 4 prefektury. (patrz: notatki)
Tolos start learning		budowla na planie koła. W arch. rzym. Budowla o charakterze przeważnie sepulkralnych, stosowana w mauzoleach cesarskich.
Traditio legis start learning		ceremonia przekazania prawa
Transept start learning		zespół arch. ustawiony w budowlach sakralnych prostopadle do naw, przed prezbiterium lub absydą
Trichora start learning		budowla zakończona absydą w układzie trójlistnym
Triclia start learning		pomieszczenie przeznaczone na refrigeria
Trifora start learning		Trójarkadowe przejście z narteksu do nawy.
Tripus start learning		stolik o trzech nóżkach
Trofeum start learning		symboliczny znak zwycięstwa. Pomniki rzeźbiarskie i architektoniczne (posągi, trójnogi, tolosy), która wznoszono w okręgach świętych lub w miastach.(patrz: notatki)
Tropaion start learning		pomnik zwycięstwa ustawiany na polu bitwy ozdabiany sztandarami.
Tunika start learning		spodnia szata uzywana przez Rzymian (odpowiednik gr. chitonu).
Typ start learning		osoba, przedmiot lub wydarzenie Starego Testamentu, które jest zapowiedzią osób przedmiotów i wydarzeń Nowego Testamentu np. Adam- Chrystus, arka-chrzest
Unctio start learning		namaszczenie – consignatorium
Vicennalia start learning		rzym. Obchody świąteczne związane z dwudziestą rocznicą objęcia władzy przez cesarza.
Wdowa kanoniczna start learning		wdowa spełniająca w staroż. Kościele obowiązki diakonisy. Do jej obowiązków należała posługa niewiastom. (patrz: notatki)
Wić roślina start learning		najczęściej upleciona z bluszczu lub winnej latorośli lub akantu. Rzymski motyw dekoracyjny.
Wiktoria start learning		rzymska bogini zwycięstwa. Atrybuty: wieniec i palma; symbol męczeństwa.
Woda "żywa" start learning		określenie odnoszące się do wody chrztu świętego, dającego ochrzczonym życie wieczne.

Pojęcia na kolosa

You must sign in to write a comment

More