Terminologia: ornamenty, nagrobki, ołtarze itd.

 0    24 flashcards    rain84
download mp3 print play test yourself
 
Question język polski Answer język polski
tumba
start learning
zasadnicza część nagrobków gotyckich i renesansowych w formie skrzyni z płytą z postacią zmarłego
rollwerk (ornament zwijany, kartuszowy)
start learning
o. manierystyczny, operujący formami taśmy, jakby wycinanej z blachy, komponowany przestrzennie, o zakończeniach zwijających się łagodnie lub spiralnie. Ukształtowany we Francji, rozwinięty w Niderlandach, ok. poł. XVI w. rozpowszechnił się w Europie Śr. gdzie trwał do 2 ćw. XVII w. Występuje często z o. okuciowym.
zwis
start learning
pęk liści, kwiatów, owoców itp. podwieszony w jednym punkcie, w przeciwieństwie do girlandy zaczepionej w 2 punktach po bokach. Od XVI do XVIII w.
ornament okuciowy
start learning
ornament manierystyczny, składający się z motywów naśladujących płaskie żelazne okucia, wycięte w kształcie listew i ażurowych plakiet, wśród których występują m.in. kaboszony, małe rauty i elementy imitujące główki gwoździ, nitów itp., elementy fantastyczne, groteskowe, rośl. Ukształtował się w poł. XVI w. w Niderlandach i szybko rozpowszechnił się w śr. i pn. Europie, trwając do 1 ćw. XVII w.
raut
start learning
motyw dekor. o kształcie szlifowanego diamentu, stosowany gł. w jubilerstwie i snycerskiej ornamentyce meblarskiej oraz w rzeźbie arch. (kamień, marmur, drewno); charakterystyczną formą fryzu z r. jest tzw. fryz diamentowy, typowy dla arch. rzeźby rom.; jako motyw towarzyszący występuje w ornamencie okuciowym.
mensa
start learning
monolitowa płyta z piaskowca lub marmuru stanowiąca zasadniczą część ołtarza, oparta na nóżkach (stipes) lub skrzyni, często o kształcie sarkofagu lub bloku; w m. znajduje się kwadratowe wydrążenie, zw. sepulcrum (grób) na relikwie męczenników.
predella
start learning
część ołtarza spoczywająca na mensie, stanowiąca podstawę retabulum; często rzeźbiona lub zdobiona malowidłem.
nastawa ołtarzowa (retabulum)
start learning
szczególnie w ołtarzach średniow., składająca się z dwóch ruchomych skrzydeł, podzielonych zwykle na części (kwatery)
antependium (frontale)
start learning
zasłona lub zakrycie podstawy stałego ołtarza chrześć; niektóre wczesne a. obiegały mensę ołtarza ze wszystkich stron; od XI w. zakrywały jedynie przednią część; wykonywane ze złota i srebra, często zdobione szlachetnymi kamieniami i filigranem, z tkanin haftowanych, drewna malowanego lub płaskorzeźbionego, ze skóry tłoczonej i złoconej; na a. przedstawiano sceny z życia Chrystusa, Marii lub świętego, któremu był poświęcony ołtarz,
groteska
start learning
ornament rośl. składający się z wici, w którą wplecione są motywy figur, i zwierzęce, owoce, kwiaty, panoplia, fragmenty arch. i elementy fantastyczne.
chrząstkowo-małżowinowy
start learning
ornament składający się z trawestowanej fantazyjnie chrząstki z uwypuklonymi guzami oraz małżowiny usznej; pojawił się w k. XVI w. w Niderlandach, a rozpowszechnił w sztuce pn. i śr. Europy w 2 ćw. XVII w. i był modny niemal do końca stulecia
panoplia
start learning
motyw dekor. w postaci wiązki krzyżujących się elementów uzbrojenia, jak rozmaitego rodzaju oręż, zbroje, a także sztandary, proporce, itp., wkomponowany najczęściej w określony kształt geom. (np. w prostokątną, kwadratową, rzadziej kolistą płycinę); szczególnie charakterystyczne dla sztuki renesansu i baroku zwieńczenie panopliowe
rocaille
start learning
ornament charakterystyczny dla rokoka (od ok. 1730), o fantazyjnej asymetrycznej i nieregularnej formie, płynnych i strzępiastych konturach, imitujący kształty stylizowanych małżowin, muszli (stąd zw. czasem ornamentem muszlowym); z czasem wzbogacony kogucim grzebieniem (ok. 1750) lub formą jakby zamarłych w bezruchu grzywaczy morskich.
ornament wstęgowy
start learning
późnobarokowy oparty na motywach wstęgi; wykształcił się we Francji ok. 1690, stosowany w całej Europie w 1 poł. XVIII w. Właściwe wstęgi biegną liniami łagodnymi; początkowo były ciężkie i zwarte, traktowane naturalistycznie, często karbowane, stosowane w układach swobodnych, przeplatające się, wiązane w węzły i kokardy; jako motywy towarzyszące występowały: kampanule, lambrekiny, kartusze, kratki, espagnolettes
ornament wstęgowo-cęgowy
start learning
charakterystyczny dla okresu regencji; wstęgi załamują się pod różnymi kątami, tworząc motywy podobne do rozwartych nożyc lub cęgów; równocześnie zmniejszała się liczba elementów towarzyszących.
lambrekin
start learning
element dekor. w formie pasa tkaniny wyciętego w zęby, zdobionego galonem, frędzlami i chwastami, stosowany jako krótka firanka lub obramienie zasłon, baldachimów itp.; szczególnie popularny w XVI-XVIII w.
humerał
start learning
lniana, prostokątna chusta, okrywająca ramiona i szyję, przy szyi zdobiona -» parurą
rokieta
start learning
odmiana komży przysługująca wyższym duchownym
kapa
start learning
uroczysta, purpurowa szata liturg. w formie fałdzistej peleryny z trenem, spięta klamrą, z okrywającą ramiona małą peleryną z kapturem, zwykle bogato zdobiona haftem i frędzelkami; przysługująca kardynałom
manipularz
start learning
długa, zdobiona haftem taśma, lekko rozszerzona i zszyta na końcach; podczas czynności liturg. noszona na lewym przedramieniu
paliusz
start learning
wełniana biała taśma szer.ok. 7 cm, ozdobiona sześcioma haftowanymi czarnymi krzyżykami, noszona na ramionach, opadająca w formie trójkąta na piersi i plecy; używana od V w. przez papieży, od XIII w. przez arcybiskupów
krzyż biskupi
start learning
cnoty kardynalne
start learning
roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie, męstwo
cnoty teologalne
start learning
wiara, nadzieja, miłość

You must sign in to write a comment