→ Rozdział II → Start Learning / Download MP3 Flashcards

Question		Answer
reguła superficies solo cedit start learning		to, co jest na powierzchni, przypada gruntowi
według Ulpiana termin prawo start learning		wywodzi się ze sprawiedliwości
definicja prawa Celsus start learning		prawo jako sztuka stosowania tego co dobre i słuszne
nadrzędnymi zasadami prawa wg. Ulpiana są start learning		żyć szlachetnie, innym nie szkodzić, dać każdemu, co mu się należy
ius start learning		sfera działania ludzi dozwolona i chroniona przez państwo
fus start learning		sfera działania człowieka dozwolona i chroniona przez religię
iniura start learning		bezprawie
nefas start learning		wykroczenie poza sferę faz
leges start learning		prawo stanowione
mos maiorum start learning		prawo zwyczajowe
zasada terytorialności start learning		norma prawna obowiązuje osoby znajdujące się lub nawiązujące stosunki prawne na obszarze suwerenności danego państwa (współcześnie obowiązuje)
zasada personalności start learning		obywatel danego państwa, niezależnie od tego, gdzie się znajdował, musiał posługiwać się prawem swojej civitas
ius civile start learning		prawo obywateli
ius peregrinorum start learning		prawo cudzoziemców
ius gentium start learning		prawo narodów, wywodziło się z potrzeby zapewnienia ochrony prawnej między Rzymianami i obcymi
podział na 2 warstwy prawa: start learning		1. prawo dotyczące wyłącznie obywateli rzymskich ius civile lub ius Quiritium 2. prawo mające zastosowanie wobec wszystkich ludzi, zwane ius gentium
ius civile dotyczyło start learning		zarówno prawa prywatne jak i publiczne, z biegiem czasu zaczęto termin ten odnosić do prawa prywatnego
ius civile stanowiło start learning		najdawniejszą warstwę prawa rzymskiego
cechy charakterystyczne ius civile start learning		formalizm i przywiązanie do tradycji
ius civile określane jest niekiedy jako start learning		ius strictum
negotia stricti iuris start learning		czynności prawne wywodzące się z ius civile
akty negotia stricti iuris w prawie archaicznym start learning		1. czynności dokonywane z użyciem spiżu i wagi (per aes et libram) 2. sponsio 3. legis actiones
per aes et libram start learning		czynności dokonywane z użyciem spiżu i wagi, wypowiadanie ściśle oznaczonych słów i dokonywane symbolicznych gestów, w obecności 5 świadków i trzymającego wagę libripensa
sponsio start learning		przyrzeczenie wykonania w przyszłości określonego świadczenia poprzez zapytanie wierzyciela i odpowiedź twierdzącą dłużnika z użyciem wyrazu wypowiedzianego w pytaniu
legis actiones start learning		formuły wypowiadane przed pretorem w najdawniejszym rzymskim postępowaniu sądowym
leges start learning		ustawy zgromadzeń ludowych, po lex Hortensia też zgromadzeń plebejskich
ius civile rozwijało się przez start learning		działalność ustawodawczą, leges, consuetudo, przenikanie norm wykształconych w ius gentium i w edykcie pretorskim oraz działalność interpretacyjną prawników
consuetudo start learning		zwyczaj
interpretadio prudentium start learning		działalność interpretacyjna prawników
duże znaczenie w prawie rzymskim start learning		twórczej wykładni (interpretatio)
ius gentium start learning		uregulowania prawne wspólne wszystkim ludziom, mniej formalistyczna i bardziej elastyczna od ius civile
w ramach ius gentium kształtowała się ochrona start learning		większości nieformalnych aktów prawnych
w warstwie ius gentium wykształcił się start learning		proces formułkowy, powstały kontrakty konsensualne i realne, które stały się podstawą rozwiniętego obrotu gospodarczego
większość instytucji które przeniknęły z prawa rzymskiego do współczesnych systemów prawnych wywodziła się z start learning		ius gentium
ius honorarium start learning		prawo tworzone przez pretorów
ius honorarium to start learning		żywy głos prawa cywilnego (Marcianus)
senatus consulta start learning		uchwały senatu
różnice między tymi ius start learning		się zacierały np. od 212 kiedy cesarz Karakalla nadał obywatestwo prawie wszystkim obywatelom imperium
ius vetus start learning		prawo dawne, ius civile, ius gentium, ius honorarium
ius novum start learning		prawo nowe, prawo tworzone przez cesarzy
ius aequum start learning		normy przy których stosowaniu należało uwzględniać kryteria z pogranicza prawa i etyki takie jak zasada słuszności czy dobrej wiary
ius strictum start learning		normy prawne, które powinny być przestrzegane bardzo rygorystycznie
ius strictum wiązało się z start learning		najdawniejszą warstwą prawa rzymskiego ius civile
zasadę ius strictum wyrażała paremia start learning		dura lex sed lex oparta na wypowiedzi Ulpiana
dura lex sed lex start learning		twarde prawo ale prawo
ius aequum wiązało się start learning		głównie z prawem tworzonym przez pretorów
krytycyzm ius strictum przejaw paremia start learning		summum ius summa iniuria
summum ius summa iniuria start learning		najwyższe prawo może prowadzić do najwyższego bezprawia
łagodzenie rygoryzmu prawnego start learning		poprzez skargi pretorskie, zarzuty na korzyść pozwanego
reguła Katona start learning		dotyczyła ważności legatów testamentowych, opierała się na przeświadczeniu, że czynność nieważna od samego początku nie może być następnie uzdrowiona
favor testamenti start learning		wykładnia testamentu powinna zmierzać do utrzymania go w mocy
ratio decidendi start learning		powód rozstrzygnięcia
ius publicum start learning		prawo publiczne
ius privatum start learning		prawo prywatne
ustawa XII tablic jako start learning		źródło zarówno prawa prywatnego jak i publicznego
prawo publiczne start learning		normy, które odnoszą się do ustroju państwa rzymskiego (Ulpian)
prawo prywatne start learning		normy, które dotyczą interesu poszczególnych jednostek (Ulpian)
kryterium podziału na prawo publiczne i prywatne stanowi start learning		utilitas
utilitas start learning		różnica interesu, którego ochronę ma na celu dana norma prawna
prawo publiczne obejmowało start learning		całokształt norm dotyczących organizacji i działalności państwa
prawo prywatne obejmowało start learning		stosunki między osobami (głównie fizycznymi) tak rodzinne jak i majątkowe, czy własność, zaciąganie zobowiązań, dziedziczenie
ius dispositivum start learning		normy względnie wiążące, prawo prywatne
ius cogens start learning		normy bezwzględnie wiążące, prawo publiczne
actiones in rem start learning		stosunki prywatnoprawne chronione za pomocą skarg powództw rzeczowych
actiones in personam start learning		stosunki prywatnoprawne chronione za pomocą skarg powództw osobowych
podział actiones na rem i personam start learning		występował już w archaicznym postępowaniu sądowym, wg. Gaiusa najistotniejszy podział skarg
actio in rem jest stosowana start learning		gdy powód zmierza do wykazania w procesie, że przysługuje mu skuteczne wobec wszystkich prawo władania rzeczą materialną lub jakieś inne prawo skuteczne wobec wszystkich
prawo chronione skargą actio in rem jest skonstruowane jako start learning		prawo władcze, bezwzględne, jest skuteczne wobec wszystkich (erga omnes)
skuteczne wobec wszystkich start learning		erga omnes
za pomocą actiones in rem były chronione start learning		własność rzeczy materialnych, władza nad osobami wolnym (ojcowska, mężowska, nabyta w drodze mancypacji) oraz tutela
actiones in rem były stosowane również start learning		przez dziedzica cywilnego który żądał wydania spadku od osoby która tym dziedzicem nie była oraz w przypadku naruszenia praw na rzeczy cudzej takich jak. służebności czy zastaw
uprawnienie chronione skargą in rem start learning		podąża za rzeczą
actio in personam, czyli skargi powództwa względem osoby były start learning		skuteczne wobec określonych osób (inter partes)
actio in personam chroniła start learning		zobowiązania
w prawie rzymskim okresu republiki i pryncypatu można spotkać 2 kompleksowe urzędowe zbiory prawa: start learning		ustawa XII tablic i edykt pretorski
tekst ustawy XII tablic start learning		się nie zachował, prawdopodobnie uległ zniszczeniu podczas najazdu Gallów na początku IV w.p.n.e.
nasze wiadomości o ustawie XII tablic opierają się start learning		na przekazach pośrednich
postępowanie odtwarzające zaginiony tekst na podstawie przekazów pośrednich start learning		palingenezja
tablice 1 do 3 start learning		prawo procesowe
tablice 4 i częściowo 5 start learning		wewnętrzna organizacja rzymskiej rodziny
częściowo tablica 5 start learning		spadkobranie
tablica 6 start learning		stosunki gospodarcze między rodzinami rzymskimi
tablica 7 start learning		prawa sąsiedzkie
tablica 8 start learning		przestępstwa naruszające interes obywatela
tablice 9 do 10 start learning		niektóre normy prawa sakralnego i publicznego
tablice 11 i 12 start learning		różne normy
ustawa 12 tablic formalnie obowiązywała start learning		do czasów Justyniana
pierwsza część edyktu start learning		zawierała zasady dotyczące zakresu działania pretora i postępowania przed jego urzędem
druga część edyktu oraz trzecia start learning		przedstawiały poszczególne przypadki udzielania przez pretora ochrony prawnej przez udzielenie skargi powództwa
część 4 edyktu start learning		przedstawiała sposoby egzekwowania orzeczeń sądowych
część 5 edyktu start learning		zajmowała się udzielaniem ochrony prawnej przez pretora w trybie pozaprocesowym
Gaius podzielił prawo na start learning		dotyczące osób, rzeczy i skarg (personae, res, actiones) a rzeczy na m.in. materialne i niematerialne (corporales i incorporales)
system pandektowy start learning		przełom XVIII i XIX wieku, charakteryzowało go wyodrębnienie „części ogólnej prawa cywilnego” (podmioty stosunków prawnych pojęcie rzeczy oraz czynności prawne). W części szczegółowej: prawo rzeczowe, rodzinne, zobowiązania i spadkowe (popularny)
zdarzenia prawne start learning		zdarzenia wywołujące skutki prawne
działania start learning		zdarzenia prawne zależne od wolu ludzkiej
czyny niedozwolone start learning		działania niezgodne z obowiązującym prawem
czynności prawne/ akty prawne to działania start learning		zgodne z obowiązującym prawem
czynność prawna start learning		oświadczenie woli zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych
czynności formalne start learning		w których oświadczenie woli musiało być złożone w ściśle określonej formie, inaczej powodowało nieważność czynności
czynności formalne np. start learning		czynności dokonywane przy użyciu spiżu i wagi: mancipatio, nexum, formalny akt umorzenia zobowiązania oraz czynności in iure cessio czyli pozorny proces windykacyjny, sponsio, stipulatio
mancipatio start learning		najstarsza forma kupna sprzedaży
nexum start learning		archaiczna forma pożyczki
czynności nieformalne start learning		do swojej ważności nie wymagały odpowiedniej formy a konsensusu stron
czynności nieformalne np. start learning		kontrakty konsensualne
czynności jednostronne start learning		do dokonania danej czynności wystarczy oświadczenie woli tylko jednej strony
czynności jednostronne np. start learning		sporządzenie testamentu, zawłaszczenie, porzucenie rzeczy
czynności dwustronne start learning		wymagają zgodnego oświadczenia woli dwóch stron
czynności dwustronne np. start learning		umowy np. stypulacja, kupno sprzedaż, pożyczka
czynności inter vivos start learning		między żyjącymi, wywołują skutki za życia stron
czynności inter vivos np. start learning		kupno sprzedaż, pożyczka
czynności mortis causa start learning		na wypadek śmierci, następują dopiero z chwilą śmierci osoby dokonującej czynności np. legatum
czynności rozporządzające start learning		powodują bezpośrednią, natychmiastową zmianę w majątku osoby dokonującej czynności: zmniejszenie majątku, obciążenie, zniesienie obowiazującego prawa np. przeniesienie prawa własności
czynności zobowiązujące start learning		rodzą zobowiązanie do dokonania w przyszłości czynności rozporządzającej np. dotis promissio, mandatum, umowa kupna sprzedaży
dotis promissio start learning		przyrzeczenie posagu w formie stypulacji
mandatum start learning		zobowiązanie do wykonania zlecenia
czynności odpłatne start learning		na ich podstawie obie strony uzyskują wzajemne korzyści majątkowe np. w umowie kupna i sprzedaży, w umowie najmu
czynności nieodpłatne start learning		tylko jedna ze stron odnosi korzyści majątkowe np. commodatum, darowizna
commodatum start learning		bezpłatne korzystanie z rzeczy cudzej
czynności przyczynowe (kauzalne) start learning		czynności których ważność uzależniona jest od istnienia przyczyny ich dokonania, czyli celu gospodarczego, chronionego przez prawo
czynności przyczynowe (kauzalne) np. start learning		traditio w prawie archaicznym też mancipatio
traditio start learning		przeniesienie własności na skutek nieformalnego wydania rzeczy; posag
czynności abstrakcyjne start learning		ważne są niezależnie od istnienia causa, czynności formalne, ich zaskarżalność zależała jedynie od dochowania należytej formy
czynności abstrakcyjne np. start learning		wszystkie czynności formalne, np. stipulatio (wypowiedzenie określonych słów)
czynności fiducjarne start learning		powiernicze; strony przenosząc za pomocą mn, lub iic własność rzeczy prawo lub władztwo nad osobą dodawały do tej cp. zastrzeżenie (nuncupatio, pactum fiduaciae), iż nabywca zachowa się w określony sposób w stosunku do nabytej rzeczy, prawa lub osoby.
elementy czynności prawnej start learning		essentiala, naturalia i accidentalia negotii
essentiala negoti start learning		istotne elementy treści czynności prawnrj
naturalia negoti start learning		postanowienia wynikające z zasad słusznego, sprawiedliwego obrotu prawnego (np. odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne towaru przy kupnie sprzedaży)
accidentalia negotii start learning		postanowienia nietypowe, dodatkowe, najczęściej: warunek, termin, polecenie
warunek start learning		zdarzenie przyszłe i niepewne, od którego zależy skuteczność czynności prawnej
czynność zawarta z dodaniem warunku jest ważna od start learning		samego początku ale jej skuteczność jest ograniczona w czasie
nie były warunkami start learning		zdarzenia przeszła i teraźniejsze (np. jeśli statek dopłynął szczęśliwie do portu) oraz niemożliwe do spełnienia (na początku powodowały nieważność, pod wpływem sabinianów uznawano je za niedodane)
warunek zawieszający start learning		skutki czynności prawnej powstają dopiero po ziszczeniu się przyszłego niepewnego zdarzenia np. otrzymasz dyplom jeśli zdasz wszystkie egzaminy
warunek rozwiązujący start learning		czynność prawna jest od razu skuteczna ale jej skuteczność ustaje po spełnieniu się przyszłego niepewnego zdarzenia np. możesz korzystać z pracy niewolnika dopóki moja córka nie wyjdzie za mąż
warunku rozwiązującego nie można było dodać do start learning		ustanowienia dziedzica
inny podział warunków: start learning		potestatywne, kauzalne i mieszane
warunek potestatywny start learning		kiedy spełnienie się tego przyszłego, niepewnego zdarzenia zależy od woli warunkowo uprawnionego np. dostaniesz pierścień jeśli pojedziesz do Rzymu, jeśli się nie ożenisz dostaniesz spadek
warunek kauzalny start learning		przypadkowy, gdy spełnienie się przyszłego niepewnego zdarzenia nie zależy w ogóle od woli warunkowo uprawnionego np. sprzedam ci plony, jeśli będzie urodzaj
warunek mieszany start learning		częściowo zależny od woli warunkowo uprawnionego np. dostaniesz dom, jeśli się ożenisz
warunek dodatni start learning		zmiana dotychczasowego stanu rzeczy, np. dostaniesz niewolnika jeśli wyjdziesz za mąż
warunek ujemny start learning		utrzymanie dotychczasowego stanu rzeczy np. dostaniesz niewolnika, jeśli nie wyjdziesz za mąż
termin start learning		zdarzenie przyszłe, ale zawsze pewne, od którego uzależniona jest skuteczność czynności prawnej
termin zawieszający start learning		początkowy, gdy powstanie skutków cp. odsunięte jest w czasie do momentu spełnienia się tego pewnego przyszłego zdarzenia
termin rozwiązujący start learning		skuteczność cp ustaje po upływie tego terminu, określony albo ścisłą datą (1 stycznia) alb pewnym zdarzeniem np. śmierć osoby czy opady deszczu
za terminy uważano też start learning		zdarzenia które zazwyczaj następują np. osiągnięcie dojrzałości, urodzenie dziecka przez kobietę będącą w ciąży
polecenie start learning		nakładał obowiązek określonego zachowania się np. wyzwolenie niewolnika, nie powodował ograniczenia skuteczności czynności prawnej
modus start learning		polecenie
modus był dodawany do start learning		czynności nieodpłatnych, jako darowizna, rozporządzenie ostatniej woli,
niewypełnienie polecenia przez osobę odnoszącą korzyści start learning		nie powodowało ustania skuteczności takiej czynności
wykonanie polecenia start learning		długo traktowane jako obowiązek moralny, w okresie późnego cesarstwa zaczęto ingerować, przeciwko takiej osobie udzielano skargi o zwrot osiągniętych korzyści lub o wypełnienie polecenia.
pod koniec republiki przy ocenie ważności czynności prawnej zaczęto start learning		uwzgledniać nie tylko wolę formalnie wyrażoną w słowach i gestach ale również domniemaną intencję dokonującego czynności
pierwszy raz uwzględniono domniemaną intencję spadkodawcy w start learning		causa Curiana
symulacja start learning		czynność pozorowana, ma miejsce gdy strony umawiają się między sobą, że dokonana czynność prawna nie będzie wywoływać dla nich skutków prawnych.np. małżonkowie pozorowali rozwód żeby obejść zakaz darowizn
reservatio mentalis start learning		jednostronnie zamierzona, nieujawniona jednak na zewnątrz niezgodność woli z oświadczeniem, polegająca na założenia tego oświadczenia bez zamiaru wywołania skutków prawnych, nie miała żadnego znaczenia prawnego (dokonana czynność była ważna)
error start learning		mylne wyobrażenie o istniejącej rzeczywistości. mylne wyobrażenie co do obowiązującego prawa (error iuris) bądź nieznajomość prawa (ignorantia iuris) w zasadzie nie można było uchylić się od skutków cp dokonanej pod wpływem nieznajomości prawa
error facti start learning		błąd dotyczący okoliczności faktycznych
pobudki które prowadziły do podjęcia czynności prawnej wg prawa pretorskiego start learning		dolus, metus
dolus start learning		podstęp, zachodził gdy strona dokonywała czynności prawnej pod wpływem podstępnych zachowań i fałszywych informacji strony przeciwnej, wg. ius civile była ważna, prawo pretorskie dawało poszkodowanemu ochronę
metus start learning		groźba, gdy ktoś dokonywał czynności prawnej pod wpływem uzasadnionej obawy spowodowanej bezprawną groźbą innej osoby, w świetle ius civile ważna, prawo pretorskie chroniło tak jak w przypadku dolus
konwersja aktu prawnego start learning		wstawienie w miejsce nieważnej czynności inną czynność zmierzającą do podobnych skutków (np. utrzymanie w mocy nieważnego legatu windykacyjnego jako legatu damnacyjnego)
konwalidacja start learning		konwalescencja, np. zabroniona między małżonkami darowizna stawała się skuteczna po śmierci darczyńcy
ratihabitio start learning		czynność prawna stawała się skuteczna po zatwierdzeniu jej przez samego działającego lub inną osobę np. zatwierdzenie czynności przez pupila który osiągnął dojrzałość
sposoby nabycia praw majątkowych start learning		nabycie pierwotne i pochodne
pierwotne nabycie praw start learning		gdy nie wywodzi się ch z praw poprzednika np. zawłaszczenie dzikiego zwierzęcia
pochodne nabycie praw start learning		gdy prawo nabyte wywodzi się z praw poprzednika np. przy mancipatio, traditio
nabycie pochodne podział start learning		nabycie pod tytułem szczególnym (sukcesja syngularna) i nabycie pod tytułem ogólnym (sukcesja uniwersalna)
nabycie pod tytułem szczególnym start learning		sukcesja syngularna, gdy za pomocą jakiejś czynności prawnej nabywa się jedno wyodrębnione uprawnienie
nabycie pod tytułem ogólnym start learning		sukcesja uniwersalna, gdy za pomocą jednego zdarzenia prawnego nabywa się ogół praw i obowiązków jakie przysługiwały poprzednikowi np. spadkobranie, nabycie majątku żony która weszła pod manus
naturalnymi zastępcami pater familias byli start learning		niewolnicy i osoby podległe jego władzy (teraz zastępstwo bezpośrednie)
zastępca pośredni start learning		dokonywał czynność we własnym imieniu i dopiero w drodze nowej czynności przenosił skutki swych działań na osobę zastępowaną np. mandatariusz, negotiorum gestor

rozdział II

You must sign in to write a comment

More