→ Socjologia - Pojęcia Cz. II → Start Learning / Download MP3 Flashcards

Question		Answer
GRUPY EKSKLUZYWNE start learning		inaczej zamknięte, czyli takie, do których przyjęcie obwarowane jest bardzo trudnymi, rygorystycznymi warunkami.
GRUPY INKLUZYWNE start learning		inaczej otwarte, czyli takie, które akceptują wszystkich chętnych do przystąpienia.
GRUPY ISTOTNE start learning		takie, które jednostka selekcjonuje spośród wielości różnych grup, do których należy i do których przywiązuje szczególne subiektywne znaczenie.
GRUPY JEDNOFUNKCYJNE start learning		inaczej wyspecjalizowane, czyli takie, w których członkowie podejmują jeden tylko typ działalności.
GRUPY ODNIESIENIA start learning		zbiorowości, z którymi wiążą nas subiektywne, „wirtualneʺ relacje, mimo że do nich nie należymy.
GRUPY ODNIESIENIA NORMATYWNEGO start learning		takie, z których czerpiemy i przyjmujemy normy i wartości kształtujące nasze działania.
GRUPY ODNIESIENIA PORÓWNAWCZEGO start learning		takie, z którymi konfrontujemy nasze osiągnięcia, standard życia, zasób władzy, poziom prestiżu itp
GRUPY PIERWOTNE start learning		niewielkie, nieformalne, spontaniczne, o bezpośrednich kontaktach i interakcjach (twarzą w twarz) członków rozpoznających się nawzajem, podejmujących zróżnicowane działania, częściowo z pobudek autotelicznych
GRUPY TOTALITARNE start learning		takie, które kontrolują i ingerują w całokształt życia swoich członków w dziedzinach nie związanych bezpośrednio z członkostwem w grupie, a także w sferze prywatnej.
GRUPY WIELOFUNKCYJNE start learning		takie, w których członkowie podejmują różnorodne formy działalności.
GRUPY WTÓRNE start learning		takie, które liczą wielu członków, w większości wzajemnie anonimowych, pomiędzy którymi zachodzą sformalizowane i pośrednie stosunki realizujące się w wysoce wyspecjalizowanych działaniach.
GRUPY ZADANIOWE start learning		takie, które zostały celowo powołane do rozwiązania jakiegoś problemu lub zrealizowania zadania praktycznego
GRUPY ŻARŁOCZNE start learning		takie, które wymagają od swoich członków maksymalnego zaangażowania, nieustannego uczestnictwa, pełnego poświęcenia, niepodzielnej lojalności
KAPITAŁ SPOŁECZNY start learning		więzi zaufania, lojalności i solidarności, znajdujące wyraz w samoorganizowaniu się i samorządności, głównie w ramach dobrowolnych stowarzyszeń.
KONTRSOCJALIZACJA start learning		kultywowanie przeciwnych reguł i wzorów niż te uznawane przez grupy, od których chcemy się dystansować, będące naszymi negatywnymi grupami odniesienia
NEGATYWNE GRUPY ODNIESIENIA start learning		takie, które budzą u nas repulsję i od których staramy się zdystansować poprzez przyjmowanie przeciwnych wzorów i reguł postępowania
POZYTYWNE GRUPY ODNIESIENIA start learning		takie, z którymi się identyfikujemy, porównujemy i których standardy normatywne staramy się naśladować, dążąc do uzyskania pełnego członkostwa.
PRÓŻNIA SOCJOLOGICZNA start learning		pusta przestrzeń pomiędzy publiczną sferą polityki a prywatną sferą rodzinną, która zazwyczaj wypełniana jest przez dobrowolne stowarzyszenia.
SOCJALIZACJA start learning		proces kształtowania mentalności, postaw i działań ludzi przez społeczeństwo.
SOCJALIZACJA WYPRZEDZAJĄCA start learning		naśladowanie reguł i wzorów, a zwłaszcza sposobu i stylu życia środowisk, do których aspirujemy i w których chcielibyśmy zostać zaakceptowani
TRIADA: start learning		grupa trójosobowa, trójkąt
WSPÓLNOTY LOKALNE start learning		zbiorowości zamieszkałe na wspólnym terenie, w ramach których ludzie na ogół znający się nawzajem realizują większość swojej życiowej aktywności, obdarzając je silną identyfikacją i czyniąc uczestnictwo elementem własnej, indywidualnej tożsamości.
ZADANIA ADDYTYWNE start learning		takie, których szybkość i skuteczność realizacji zależy wprost od liczby uczestniczących osób.
ZADANIA KONIUNKTYWNE start learning		takie, w których tempo i intensywność działań muszą być dostosowane do najsłabszych uczestników grupy.
ZADANIA KOOPERACYJNE start learning		takie, których realizacja wymaga podziału funkcji, współpracy i koordynacji działań wyspecjalizowanych, co z reguły narzuca potrzebę kierownictwa lub przywództwa.
AKULTURACJA start learning		proces wdrażania jednostki do kultury innej niż ta, którą nabyła przez wychowanie (socjalizację).
AMALGAMACJA KULTUROWA start learning		mieszanie się elementów kulturowych pochodzących z różnych kultur, prowadzące do wytworzenia się swoistego nowego systemu kulturowego.
CYWILIZACJA start learning		zestaw przedmiotów materialnych, idei konstrukcyjnych czy inżynierskich zrealizowanych w tych przedmiotach (a więc inaczej ‐ technologii) oraz umiejętności właściwego posługiwania się nimi (kompetencji praktycznych).
DOMINACJA KULTUROWA start learning		przewaga jednej kultury nad innymi wynikająca albo z atrakcyjności proponowanego przez nią sposobu życia, albo siły militarnej lub ekonomicznej reprezentujących ją społeczeństw, albo umiejętności i technik indoktrynacyjnych, propagandowych czy marketingowych, albo wszystkich tych okoliczności razem. Efektem jest jednokierunkowa dyfuzja kulturowa i erozja kultur lokalnych.
DYFUZJA KULTURY start learning		przepływ elementów kulturowych lub całych kompleksów czy konfiguracji kulturowych między odmiennymi kulturami
DYSONANS KULTUROWY start learning		sprzeczność treści kulturowych ‐ oczekiwań normatywnych, sposobów myślenia, stylów konsumpcji ‐ narzucanych jednostce przez różne kultury, którym równocześnie podlega.
ETNOCENTRYZM start learning		przekonanie o oczywistym, niekwestionowalnym charakterze sposobu życia własnej społeczności lub nawet o szczególnej wartości własnej kultury i jej przewadze nad innymi.
FAKTY SPOŁECZNE start learning		treści świadomościowe i normatywne, które obiektywizują się w zbiorowości i wywierają ograniczający i przymuszający wpływ na jej członków.
IMPERIALIZM KULTUROWY start learning		narzucanie kultury dominującej w skali regionalnej, kontynentalnej czy globalnej.
KOMPLEKS KULTUROWY start learning		powiązany zbiór elementów kulturowych o wspólnej treści lub wspólnej funkcji (np. reguły savoir‐vivreʹu).
KONFIGURACJA KULTUROWA start learning		zbiór różnorodnych elementów kulturowych skupionych wokół jednego obiektu, idei czy wartości (np. kultura samochodowa, cywilizacja naukowa, kultura konsumpcyjna).
KONFLIKT KULTUROWY start learning		niechęć, wrogość lub walka między stykającymi się ze sobą zbiorowo‐ściami o odmiennych, kulturowo dyktowanych sposobach życia.
KONFLIKT POKOLEŃ start learning		odmiana konfliktu kulturowego nasilająca się w okresach szybkich zmian kulturowych, gdy pokolenie młodsze internalizuje nowe wzory kulturowe odmienne od wzorów typowych dla pokolenia starszego.
KONTAKT KULTUROWY start learning		nawiązanie interakcji i stosunków społecznych przez zbiorowości żyjące w obrębie odmiennych kultur.
KONTRKULTURA start learning		sposób życia świadomie i celowo przeciwstawiany dominującej w danym społeczeństwie kulturze.
KULTURA start learning		całościowy sposób życia charakterystyczny dla danej zbiorowości, na który składa się wszystko to, co ludzie „robią, myślą i posiadająʺ jako członkowie społeczeństwa (wzory działania, myślenia i wyposażenia materialnego).
KULTURA IDEALNA start learning		czy inaczej ‐ symboliczna): zbiór charakterystycznych dla danej społeczności przekonań, poglądów, wierzeń, a także znaczeń wiązanych ze zjawiskami i przedmiotami, zakodowanych najpełniej w języku
KULTURA MATERIALNA start learning		zbiór charakterystycznych dla danej zbiorowości obiektów ‐ narzędzi, urządzeń, domostw, ubrań, pożywienia, środków komunikacji, zwierząt gospodarskich itp.
KULTURA NORMATYWNA start learning		zbiór charakterystycznych dla danej społeczności reguł postępowania ‐ norm i wartości.
KULTURA PONADNARODOWA start learning		wzory działania, myślenia i wyposażenia materialnego wspólne dla społeczności regionalnych, kontynentalnych czy nawet dla społeczeństwa globalnego (np. kultura europejska, kultura islamu).
NIEKOMPETENCJA KULTUROWA start learning		brak wiedzy, umiejętności, nawyków i odruchów niezbędnych do wykorzystania nowych urządzeń technicznych oraz do akceptacji nowych sposobów myślenia i nowych wzorów stosunków międzyludzkich czy form organizacyjnych.
PARTYKULARYZMY KULTUROWE start learning		wyjątkowe, „egzotyczneʺ sposoby życia, ograniczone początkowo tylko do jednej, konkretnej kultury.
PLURALIZM KULTUROWY start learning		w sensie pierwszym, wielość i różnorodność kultur, zarówno następujących po sobie w wymiarze historycznym, jak i koegzystujących współcześnie. W sensie drugim, stanowisko ideologiczne podkreślające prawo różnych społeczności do odmiennych sposobów życia, a nawet lansujące tezę o pełnej równości wszystkich kultur.
PRESJE KRZYŻUJĄCE SIĘ start learning		równoczesny nacisk rozmaitych nakładających się na siebie i niezgodnych w swoich treściach kultur, w których obrębie żyje jednostka.
PRZEŻYTKI KULTUROWE start learning		elementy tradycji kulturowej, które całkowicie zmieniły swoją pierwotną funkcję.
RELATYWIZM KULTUROWY start learning		świadomość ogromnej różnorodności kultur i historycznych uwarunkowań odrębności kulturowych.
RURALIZM start learning		swoisty sposób życia ‐ kompleks reguł, idei i urządzeń ‐ charakterystyczny dla mieszkańców wsi.
RYS KULTUROWY start learning		(inaczej ‐ element kulturowy): najmniejszy wyróżnialny składnik kultury (pojedyncza reguła, idea lub obiekt).
RYTUAŁY start learning		indywidualne albo zbiorowe sposoby działania przebiegające według precyzyjnie i formalnie określonego scenariusza, do którego pod silną presją muszą stosować się wszyscy uczestnicy.
SAMOŚWIADOMOŚĆ KULTUROWA start learning		umiejętność oddzielenia reguł kulturowych od codziennych, rutynowych praktyk, co pozwala traktować własny sposób życia jako jeden tylko z możliwych, a nie absolutnie słuszny. Warunek postawy relatywistycznej i tolerancji.
SUBKULTURA start learning		odrębności sposobu życia mniejszych zbiorowości mieszczących się w zasięgu uznanej przez ich członków kultury szerszej, nadrzędnej. Inaczej „wariacjeʺ wokół wspólnego trzonu kultury.
TOLERANCJA start learning		akceptacja odmienności kulturowej lub nawet traktowanie jej jako wartości wzbogacającej repertuar sposobów życia
TOŻSAMOŚĆ KULTUROWA start learning		unikalny dla każdej jednostki zestaw czerpanych z różnych źródeł treści kulturowych, z którymi się identyfikuje, realizowany w życiu tej jednostki
TRADYCJA KULTUROWA start learning		skumulowany, odziedziczony historycznie dorobek kulturowy danej zbiorowości.
TRZON KULTURY start learning		wartości, idee czy obiekty dla danej kultury centralne, decydujące o jej odrębności.
UNIWERSALIA KULTUROWE start learning		rysy kulturowe spotykane we wszystkich znanych społeczeństwach, historycznych i współczesnych
URBANIZM start learning		swoisty sposób życia ‐ kompleks reguł, idei i urządzeń ‐ charakterystyczny dla mieszkańców miast.
ZAPÓŹNIENIE KULTUROWE start learning		asynchronia stopnia rozwoju różnych składników konfiguracji kulturowej (np. brak regulacji prawnej pozwalającej stosować dokonane już odkrycia naukowe czy innowacje techniczne).
AMBIWALENCJA NORMY start learning		rozbieżność oczekiwań dyktowanych przez pojedynczą normę.
ANOMIA start learning		stan chaosu wśród norm i wartości, zanik jednoznacznych drogowskazów postępowania.
ANTYNOMIA NORMATYWNA: start learning		odmienna, a nawet przeciwstawna regulacja tej samej kwestii przez różne podsystemy normatywne (np. prawo inaczej niż moralność) lub przez różne normy w ramach tego samego podsystemu.
ASYNCHRONIA NORMATYWNA start learning		koegzystencja norm i wartości pochodzących z różnych okresów historycznych.
BUNT start learning		odrzucenie obowiązujących procedur, z całym bagażem norm i wartości, ale zarazem zaproponowanie procedur alternatywnych: nowych sposobów życia realizujących nowe normy i nowe wartości.
DEWIACJA start learning		postępowanie niezgodne z odnoszącymi się do danej jednostki i do sytuacji, w której działa, regułami społecznymi (normami i wartościami).
DUALIZM KULTUROWY start learning		(inaczej ‐ dysonans kulturowy): sytuacja po głębokich przełomach społecznych, gdy dawna i nowa kultura zderzają się ze sobą i wchodzą w silny konflikt.
IMPERATYWY KULTUROWE start learning		kategoryczne żądania pewnego sposobu postępowania lub realizacji pewnego celu, szeroko uznawane w danej społeczności.
INNOWACJA: start learning		akceptacja celów dyktowanych przez rozpowszechnione wartości, ale szukanie dla ich realizacji nowych sposobów, różnych od normatywnie przepisanych. Jest to cząstkowe zastosowanie się do wskazanej w kulturze procedury: tylko do zawartych w niej wartości, a odrzucenie norm.
INSTYTUCJA start learning		zbiór reguł związany z określonym kontekstem społecznym, realizujący podobne, istotne społecznie funkcje
KONFORMIZM start learning		sytuacja, gdy ludzie postępują zgodnie z regułami, które ich dotyczą (to znaczy odnoszą się do ich pozycji społecznej, do sytuacji w jakiej działają i nie są wyłączone przez jakieś okoliczności szczególne).
KONTEKST REGUŁY start learning		określone wyraźnie lub przyjęte implicite przesłanki określające sytuacje i podmioty, do których reguła się odnosi.
LEGALIZM start learning		literalne i skrupulatne przestrzeganie reguł bez względu na ich treść, zgodnie z przekonaniem, że należy zawsze stosować się do obowiązujących zasad
MORALNOŚĆ start learning		zbiór norm i wartości, których naruszenie jest mocno piętnowane przez zbiorowość, ponieważ dotyczą zasadniczych i uniwersalnych problemów pojawiających się w stosunkach międzyludzkich, których rozwiązanie nie jest obojętne dla dobra partnerów.
NEGATYWIZM start learning		(inaczej ‐ kontraformizm): bezrefleksyjny stosunek do reguły, abstrahujący od jej treści, a odrzucający ją tylko z uwagi na źródło, z którego reguła pochodzi
NONKONFORMIZM: start learning		dewiacja demonstrowana publicznie w proteście przeciwko obowiązującym normom czy wartościom.
NORMY KULTUROWE start learning		takie reguły, których przedmiotem są właściwe, oczekiwane, obarczone powinnością sposoby czy metody działania, a więc środki stosowane dla osiągnięcia celu.
OPORTUNIZM start learning		przestrzeganie reguły mimo jej nieuznawania i przekonania o jej niesłuszności
PRAWO start learning		system norm i wartości stanowionych i skodyfikowanych, na których straży stoją specjalne instytucje dysponujące przymusem państwowym
PREFERENCJE start learning		reguły opisujące wzorcowe, heroiczne ideały postępowania, których jednak trudno wymagać od wszystkich.
PREWENCJA OGÓLNA start learning		odstraszający wobec potencjalnych przestępców efekt publicznie wykonanej lub anonsowanej kary
PROCEDURY start learning		wiązki norm i wartości, regulujące typowe sposoby osiągania danych celów
PRZYZWOLENIE start learning		reguła dopuszczająca, ale nie zalecająca ani nie wymagająca pewnego sposobu postępowania czy realizacji pewnego celu.
REGUŁY PARTYKULARNE start learning		takie, które są realizowane tylko w jednym kontekście społecznym, występują w ramach jednej tylko instytucji.
REGUŁY UNIWERSALNE start learning		(inaczej ‐ międzyinstytucjonalne): takie, które znajdują zastosowanie w wielu kontekstach społecznych, wchodzą w zakres wielu instytucji.
RELATYWIZACJA PERSONALNA REGUŁY: start learning		określenie, kogo reguła dotyczy, przez wskazanie pozycji (ról) osób jej podlegających.
RELATYWIZACJA SYTUACYJNA REGUŁY start learning		określenie, często sformułowane implicite, w jakich sytuacjach reguła obowiązuje, a jakie wyłączają jej stosowalność.
REZYGNACJA start learning		odrzucenie przez jednostkę całej przepisanej w kulturze procedury, zarówno zawartych w niej norm, jak i wartości
ROLA SPOŁECZNA start learning		zbiór norm i wartości związanych z określoną pozycją społeczną, przepisany dla tej pozycji i wymagany od każdego, kto pozycję tę zajmuje.
RYTUALIZM: start learning		kurczowe trzymanie się pewnych tradycyjnych sposobów postępowania, a więc gorliwe przestrzeganie norm, przy zupełnym abstrahowaniu od celów, które miały być w ten sposób realizowane, czyli z ignorowaniem odpowiednich wartości.
SANKCJE SPOŁECZNE: start learning		reakcje społeczne ‐ karzące lub nagradzające ‐ na działania regulowane normatywnie, czyli takie, z którymi związane są określone oczekiwania społeczne
SYSTEM AKSJO‐NORMATYWNY start learning		powiązany zespół reguł ‐ norm i wartości ‐ dotyczących wszelkich przejawów życia społecznego, charakterystyczny dla danej kultury.
WARTOŚCI KULTUROWE start learning		takie reguły, których przedmiotem są pożądane, godne, słuszne cele działań.
ZWYCZAJE start learning		reguły o charakterze konwencjonalnym, w zasadzie1 obojętne dla dobra innych, spontanicznie wytwarzające się w zbiorowości, dotyczące codziennego przebiegu żyda społecznego i stosunkowo słabo sankcjonowane.
DYSKRYMINACJA start learning		mniejsze szansę dostępu do wykształcenia, zawodu, majątku, praw politycznych, prestiżu i innych cenionych dóbr, z tej tylko racji, że ktoś jest członkiem grupy będącej przedmiotem przesądów czy negatywnych stereotypów i bez uwzględnienia jego indywidualnych kwalifikacji czy zasług.
EKSTERMINACJA start learning		fizyczne eliminowanie członków grupy lub całej grupy postrzeganej za pomocą szczególnie nasilonych negatywnych stereotypów czy przesądów
IDEOLOGIE start learning		zbiory lub systemy idei, które dostarczają uzasadnienia, legitymizacji, wsparcia, jakimś partykularnym interesom grupowym lub utwierdzają grupową tożsamość
JĘZYK start learning		system powiązanych ze sobą symboli uznawanych w danej społeczności (inaczej: których znaczenie jest dla członków tej społeczności takie samo).
JĘZYK CIAŁA start learning		poza, postawa cielesna, która w kulturze danej zbiorowości kojarzy się z jakimś stanem emocjonalnym, nastawieniem czy cechami osobowościowymi partnera.
JĘZYK NATURALNY start learning		system symboli wytworzony spontanicznie przez daną zbiorowość w długim procesie historycznej akumulacji
JĘZYK SZTUCZNY start learning		system symboli skonstruowany celowo dla zapewnienia komunikacji międzyludzkiej w jakimś specyficznym zakresie.
MORALE GRUPY start learning		silne więzi społeczne między członkami grupy, solidarność grupowa, wzajemna lojalność i zaufanie.
MYŚLENIE GRUPOWE start learning		zupełna zatrata przez grupę poczucia rzeczywistości, przecenianie własnej siły i możliwości działania, samozadowolenie i arogancja, co związane jest z nadmierną spoistością i solidarnością w obrębie grupy, a także jej izolacją od otoczenia i zamknięciem się we własnym świecie
PIKTOGRAM start learning		obrazek, który ma w graficznym uproszczeniu symbolizować obiekt czy stan, z którym skojarzenie pragniemy wywołać
PRZESĄD start learning		negatywny stereotyp mocno zabarwiony emocjonalnie.
SEGREGACJA: start learning		prawnie lub zwyczajowo zagwarantowana izolacja jednostek należących do grup, których dotyczą przesądy i negatywne stereotypy (przeważnie mniejszości etnicznych czy rasowych).
STEREOTYP start learning		uproszczony, jednostronny, skrajnie wyjaskrawiony obraz pewnej zbiorowości, traktujący wszystkich jej członków w sposób niezróżnicowany, niezależnie od ich przymiotów indywidualnych.
SYMBOL start learning		wskaźnik pewnego stanu rzeczy oparty na przyjętej w danej zbiorowości dowolnej konwencji.
SZOWINIZM GRUPOWY start learning		przeświadczenie o wyjątkowych zaletach własnej zbiorowości, któremu towarzyszy zaniżona ocena innych
ŚWIADOMOŚĆ SPOŁECZNA start learning		zbiór szeroko rozpowszechnionych i akceptowanych w danej zbiorowości poglądów, idei i przekonań, które stają się wzorcami czy schematami myślenia wpajanymi jej członkom i egzekwowanymi przez społeczny nacisk
ZNAK start learning		wskaźnik pewnego stanu rzeczy oparty na prawidłowościach przyrodniczych, w myśl których występuje on razem z tym stanem lub go poprzedza
BILANS ZAUFANIA start learning		charakterystyczny dla danej jednostki lub instytucji zestaw obiektów, wobec których przejawia zaufanie, oraz zestaw podmiotów, które wyrażają zaufanie wobec niej.
DZIAŁANIA REPREZENTACYJNE start learning		(inaczej ‐ powiernicze): takie, które podejmowane są w imieniu innych osób i kierowane ich interesem.
IMPULS ZAUFANIA start learning		dyspozycja osobowościowa w różnym stopniu rozwinięta u różnych osób, skłaniająca do udzielania zaufania a priori
KULTURA NIEUFNOŚCI start learning		(inaczej ‐ kultura cynizmu): rozpowszechniona i uogólniona podejrzliwość w stosunku do osób i instytucji, nakazująca nieustannie monitorować i kontrolować ich działania w obawie przed oszustwami, nadużyciami, kłamstwami, nierzetelnością, spiskami i konspiracją.
KULTURA ZAUFANIA start learning		uogólnione zaufanie przenikające całą zbiorowość i traktowane jako obowiązująca reguła postępowania (metaforycznie: klimat czy atmosfera zaufania w społeczności).
MIĘKKIE ZMIENNE start learning		trudne do empirycznej operacjonalizacji, ale bardzo istotne czynniki życia społecznego z dziedziny kultury, mentalności zbiorowej, świadomości społecznej, tożsamości kolektywnej, więzi międzyludzkiej, emocji i nastrojów społecznych, itp.
REPUTACJA start learning		znana nam historia wcześniejszych działań danych osób czy instytucji, konsekwentnie i w rozmaitych sytuacjach przejawiających oczekiwane przez nas walory ‐ efektywność, racjonalność, rzetelność, szlachetność itp.
RYZYKO start learning		prawdopodobieństwo negatywnych konsekwencji działania podejmowanego w warunkach niepewności.
UOGÓLNIONE ZAUFANIE start learning		gotowość do podejmowania działań, oparta na oczekiwaniu a priori, że większość ludzi i instytucji będzie działać w sposób dla nas korzystny.
ZAUFANIE start learning		wyrażone w działaniu wobec partnera oczekiwanie, że jego reakcje będą dla nas korzystne. Inaczej: podejmowany w warunkach niepewności zakład na temat tego, co uczyni partner.
ZAUFANIE INSTYTUCJONALNE start learning		kierowane ku wielkim organizacjom, a pośrednio masom anonimowych funkcjonariuszy i reprezentantów takich organizacji, pełniących w nich zróżnicowane role społeczne.
ZAUFANIE KOMERCYJNE start learning		wyrażone w decyzji kupna przekonanie o niezawodności, jakości, użyteczności towarów, a pośrednio o rzetelności i kompetencji ich producentów.
ZAUFANIE OSOBISTE start learning		kierowane ku konkretnym, znanym nam osobom
ZAUFANIE POZYCYJNE start learning		kierowane a prańʹku każdemu, kto zajmuje określoną, godną zaufania pozycję społeczną (pełni określoną rolę).
ZAUFANIE SYSTEMOWE start learning		poczucie bezpieczeństwa egzystencjalnego, oparte na przekonaniu o efektywności, rzetelności, sprawiedliwości systemu społeczno‐politycznego czy ustroju, w obrębie którego żyjemy.
ZAUFANIE TECHNOLOGICZNE start learning		wiara w niezawodność systemów technicznych, które nas otaczają we współczesnym świecie i których wykorzystywanie jest dla nas niezbędne do życia, a równocześnie tajniki ich funkcjonowania są nam nieznane. Pośrednio jest to zaufanie do konstruktorów i operatorów takich systemów.
ASYMILACJA start learning		roztopienie się mniejszości etnicznej czy rasowej w grupie większościowej i tym samym uzyskanie pełnej partycypacji w jej szansach życiowych.
AWANS ZAWODOWY: start learning		uzyskanie wyższej pozycji zawodowej (stanowiska) lub wejście do wyżej cenionej grupy zawodowej niż ta, z którą jest się aktualnie związanym.
BIEGUNOWY MODEL KLAS SPOŁECZNYCH start learning		upraszczający obraz społeczeństwa, w którym wyróżnia się tylko dwie radykalnie przeciwstawne klasy ‐ panującą i podporządkowaną ‐pomijając wszelkie ugrupowania pośrednie.
DEGRADACJA ZAWODOWA start learning		przejście na niższą pozycję zawodową (utrata stanowiska) lub podjęcie zawodu niżej cenionego niż aktualnie wykonywany
DYCHOTOMICZNA WIZJA NIERÓWNOŚCI start learning		obraz społeczeństwa, w którym podkreśla się przeciwstawność dwóch klas społecznych: właścicieli środków produkcji i pracowników pozbawionych własności.
GRADACYJNA WIZJA NIERÓWNOŚCI start learning		obraz społeczeństwa, w którym kładzie się nacisk na stopniowalne różnice i nierówności między jednostkami lub zbiorowościami w ramach różnych hierarchii stratyfikacji społecznej.
KANAŁY RUCHLIWOŚCI SPOŁECZNEJ start learning		typowe scenariusze awansu czy kariery otwarte w danym społeczeństwie.
KAPITAŁ KULTUROWY start learning		nawyki, umiejętności, odruchy nabyte przez socjalizację w grupach elitarnych, o wyższej pozycji społecznej i wykształceniu, które ułatwiają utrzymanie (reprodukcję) takich elitarnych pozycji, a także są symbolem przynależności do grup elitarnych.
KARIERA start learning		sekwencja następujących po sobie w toku biografii zmian sytuacji zawodowej, w szczególności kolejnych awansów
KASTA start learning		warstwa społeczna zamknięta, ograniczona do wyraźnie ustalonego grona, do którego wejść można tylko przez urodzenie i nie można wyjść aż do śmierci.
KLASA DLA SIEBIE start learning		klasa społeczna w końcowym momencie krystalizacji, gdy obok wspólnoty interesów ekonomicznych dysponuje rozwiniętą świadomością klasową i formami organizacyjnymi pozwalającymi na prowadzenie walki klasowej.
KLASA SPOŁECZNA start learning		wielki segment społeczeństwa obejmujący osoby o podobnej sytuacji własnościowej (zwłaszcza w zakresie posiadania środków produkcyjnych, czyli kapitału ekonomicznego).
KLASA ŚREDNIA start learning		szeroka zbiorowość ludzi zatrudnionych w bardzo różnych wymagających kwalifikacji i wykształcenia zawodach, a także prowadzących własne niewielkie firmy czy przedsiębiorstwa i z tego tytułu posiadających godziwy, choć nie elitarny, standard materialny.
KLASA W SOBIE start learning		klasa społeczna w początkowym momencie krystalizacji, gdy duży segment społeczeństwa posiada obiektywnie wspólne interesy ekonomiczne, nie jest jednak tego świadomy.
KONWERSJA KAPITAŁU start learning		zdobycie lub podwyższenie przez jednostkę lub grupę społecznie cenionych zasobów jednego rodzaju dzięki posiadaniu zasobów innego rodzaju (np. wykorzystanie władzy lub prestiżu dla zdobycia korzyści majątkowych).
NIERÓWNOŚĆ SPOŁECZNA start learning		wynikająca z przynależności do różnych grup, albo z zajmowania różnych pozycji społecznych, a nie z racji jakichkolwiek cech cielesnych czy psychicznych, nierówność dostępu (lub szans dostępu) do społecznie cenionych dóbr.
PRESTIŻ start learning		szacunek społeczny, uznanie wyrażane jednostce lub grupie, którego najwyższą postacią jest sława.
PUŁAP STRATYFIKACYJNY start learning		jawna lub utajona, ale realna granica awansu dostępnego dla pewnych kategorii społecznych czy grup (np. mniejszości rasowych czy etnicznych).
RODZAJ MĘSKI l ŻEŃSKI (gender) start learning		kulturowo zdefiniowane i uwypuklone cechy związane z różnicą płci, podkreślające odmienność sytuacji społecznej, predyspozycji zawodowych, szans awansowych, wzorów kariery itp.
ROZBIEŻNOŚĆ (DYSHARMONIA) HIERARCHII STRATYFIKACYJNYCH: start learning		sytuacja, w której określona pozycja jednostki lub grupy na jednej z drabin nierówności nie oznacza podobnej pozycji w obrębie innych hierarchii stratyfikacyjnych.
RUCHLIWOŚĆ MIĘDZYPOKOLENIOWA start learning		awans lub degradacja jednostki lub grupy w długim okresie obejmującym życie dwóch lub więcej pokoleń
RUCHLIWOŚĆ PIONOWA start learning		przemieszczanie się jednostek lub zbiorowości pomiędzy szczeblami hierarchii stratyfikacyjnych: awans lub degradacja.
RUCHLIWOŚĆ WEWNĄTRZPOKOLENIOWA start learning		awans lub degradacja jednostki lub grupy w toku życia jednego pokolenia.
SPOŁECZEŃSTWO OTWARTE start learning		takie, w którym awans jednostkowy lub grupowy jest nie tylko w szerokim zakresie możliwy, ale silnie kulturowo oczekiwany i wymagany
SPOŁECZEŃSTWO ZAMKNIĘTE start learning		takie, które ogranicza lub całkowicie zamyka możliwości awansu w hierarchiach społecznych.
STRATYFIKACJA SPOŁECZNA (inaczej ‐ uwarstwienie): start learning		hierarchia warstw społecznych o większych lub mniejszych szansach dostępu do jakiegoś społecznie cenionego dobra: bogactwa, władzy, prestiżu, edukacji
SZANSĘ ŻYCIOWE start learning		prawdopodobieństwo uzyskania społecznie cenionych dóbr‐ majątku, władzy, prestiżu, edukacji, zdrowia itp.
ŚWIADOMOŚĆ KLASOWA start learning		rozpowszechniona wśród członków zbiorowości o podobnych interesach ekonomicznych artykulacja ideologiczna tych interesów, rozpoznanie zagrażających tym interesom wrogów klasowych oraz pojawiająca się na tym tle silna tożsamość grupowa i gotowość do walki o realizację klasowych celów.
WARSTWY SPOŁECZNE start learning		kategorie i grupy społeczne powiązane realną więzią subiektywną i obiektywną, różniące się między sobą zbiorowymi szansami osiągania społecznie cenionych dóbr ‐ bogactwa, władzy, prestiżu, edukacji itp. oraz wynikającym z tego poziomem i stylem życia, typową ideologią i obyczajami.
WARSTWY STATYSTYCZNE start learning		liczebnie określone populacje zajmujące określone szczeble w hierarchiach stratyfikacyjnych.
WARTOŚĆ DODATKOWA start learning		zysk właściciela środków produkcji wynikający z zawłaszczenia różnicy między wartością produktów wytworzonych przez pracownika, a jego płacą roboczą
ZBIEŻNOŚĆ (HARMONIA) HIERARCHII STRATYFIKACYJNYCH start learning		sytuacja, w której wysoka (lub niska) pozycja jednostki lub grupy na jednej z drabin nierówności społecznej odpowiada wysokiej (lub niskiej) pozycji w ramach innych hierarchii stratyfikacyjnych.

Socjologia - pojęcia cz. II

You must sign in to write a comment

More