Question  |
Answer |
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
otoczka jądrowa, karioplazma z chromatyną, jąderko (jedno lub wiele)
|
|
|
jądro - kwaso- czy zasadochłonne? start learning
|
|
|
|
|
cytoplazma - kwaso- czy zasadochłonna? start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
mitochondria, retikulum endoplazmatyczne (ER), Aparat Golgiego (AG), pęcherzyki: lizosomy, peryksosomy, endosomy
|
|
|
organella nieobłonione (4) start learning
|
|
cytoszkielet, centriole, rybosomy, proteasomy
|
|
|
błony biologiczne - definicja start learning
|
|
błona komórkowa i błony wnętrza komórki
|
|
|
budowa błony biologicznej start learning
|
|
białka (powierzchniowe i transbłonowe), dwuwarstwa lipidowa
|
|
|
białka powierzchniowe błony biologicznej start learning
|
|
transportowe i kanały transbłonowe, receptorowe, enzymatyczne
|
|
|
dwuwarstwa lipidowa - skład start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
łańcuchy wielocukrowe (oligosacharydy) na zewnętrznej powierzchni błony komórkowej (glikolipidy i glikoproteiny)
|
|
|
mechanizmy transportu przez błony biologiczne start learning
|
|
dyfuzja, transport bierny (dyfuzja wspomagana), transport czynny (aktywny)
|
|
|
|
start learning
|
|
przenikanie samoistne przez dwuwarstwę lipidową zgodnie z gradientem srężeń
|
|
|
transport bierny - na czym polega start learning
|
|
przenikanie dzięki białkom błonowym zgodnie z gradientem stężeń
|
|
|
transport czynny (aktywny) - na czym polega start learning
|
|
przenikanie dzięki białkom transportowym wbrew gradientowi stężeń
|
|
|
|
start learning
|
|
zawiera ponad 99% DNA komórki; komórki mogą posiadać więcej niż 1 jądro; otoczone jest podwójną błoną biologiczną (otoczką jądrową)
|
|
|
poprzez co odbywa się transport cząstek pomiędzy jądrem a cytoplazmą start learning
|
|
poprzez pory jądrowe w otoczce jądrowej
|
|
|
co wypełnia wnętrze jądra komórkowego start learning
|
|
nukleoplazma (karioplazma), w której zlokalizowane są kompleksy DNA i białek histonowych, czyli chromatyna jądrowa
|
|
|
chromatyna jądrowa - podział start learning
|
|
euchromatyna (rozluźniona, aktywna), heterochromatyna (zwarta, nieaktywna)
|
|
|
jakim procesom poddawana jest chromatyna start learning
|
|
transkrypcji i translacji
|
|
|
|
start learning
|
|
obszar jądra komórkowego obserwowany jako zagęszczenie nukleoplazmy; zawiera sekwencje kodujące rozmaite typy RNA; przeważnie w 1 jądrze jest 1 jąderko, ale może też być ich kilka
|
|
|
jakie RNA jest transkrybowane start learning
|
|
rybosomalne rRNA, transferowe tRNA, rozmaite krótkie RNA sygnałowe, np. snRNA
|
|
|
cytozol - skład chemiczny start learning
|
|
woda (60-90%); jony K+, Na+, Cl-, HCO3-; makromolekuły (głównie białka niezwiązane z błonami)
|
|
|
|
start learning
|
|
organella przeprowadzające proces biosyntezy białek - translację; są to ryboproteiny - RNA stanowi ok. 2/3 ich masy molekularnej; występują w cytozolu i mitochondriach (różnią się budową)
|
|
|
|
start learning
|
|
mała podjednostka (odczytuje kod genetyczny z nici mRNA), duża podjednostka (łączy aminokwasy w łańcuch polipeptydowy)
|
|
|
|
start learning
|
|
organella przeprowadzające proces degradacji białek
|
|
|
|
start learning
|
|
4 nałożone na siebie pierścienie zbudowane z 7 białek każdy i 2 podjednostek regulatorowych ("pokrywki")
|
|
|
proteasomy - funkcje podjednostek regulatorowych start learning
|
|
duża - kieruje do proteasomu białka oznaczone łańcuhami ubikwityny; mała - kieruje do proteasomu krótkie peptydy niezwiązane z ubikwityną
|
|
|
|
start learning
|
|
sieć włóknistych struktur porządkujących wnętrze komórki, stabilizuje jej kształt i układ organelli; generuje ruch elementów komórki lub jej całej; odpowiada za transport wewnątrzkomórkowy; bierze udział w procesach podziału komórki
|
|
|
cytoszkielet - rodzaje włókien start learning
|
|
mikrofilamenty, filamenty pośrednie, mikrotubule
|
|
|
mikrofilamenty - położenie start learning
|
|
|
|
|
filamenty pośrednie - położenie start learning
|
|
kępkami punktowo w błonie komórkowej
|
|
|
|
start learning
|
|
wewnątrz komórki, dookoła jądra
|
|
|
|
start learning
|
|
dimery alfa i beta-tubuliny; struktura wysoce dynamiczna
|
|
|
|
start learning
|
|
tworzą strukturę aksonemy i centrioli (triplety x9), uczestniczą w transporcie wewnątrzkomórkowym ("tory kolejowe" dla pęcherzyków transportowych), tworzą wrzeciono podziałowe
|
|
|
|
start learning
|
|
podwójna nić F-aktyny zbudowanej z monomerów G-aktyny; można wyróżnić końce "+" i "-"; struktura dynamiczna
|
|
|
|
start learning
|
|
stabilizują kształt komórki; uczestniczą w wewnątrzkomórkowym transporcie pęcherzykowym; współtworzenie struktur wewnątrzkomórkowych
|
|
|
filamenty pośrednie - budowa start learning
|
|
grupa strukturalnie tożsamych włókien wysoce rozciągliwych (nawet kilkukrotnie), zbudowanych z podłużnych białek - głównie lamin
|
|
|
filamenty pośrednie - podtypy start learning
|
|
wyróżnia się 6 podtypów, m.in.: keratyny (skóra i jej wytwory), laminy (filamenty w jądrze komórkowym), wimetyna (organizacja wnętrza komórki)
|
|
|
|
start learning
|
|
w macierzy wiele kopii własnego, kolistego mtDNA oraz własne rybosomy; z błon biologicznych wewnątrz mitochondrium powstają grzebienie mitochondrialne
|
|
|
|
start learning
|
|
oddychanie komórkowe (wytwarzanie i magazynowanie ATP); generowanie energii cieplnej (białko termogenina); regulowanie procesów różnicowania, podziału, autofagii oraz cyklu życia i śmierci komórki
|
|
|
siateczka śródplazmatyczna (ang. endoplasmatic reticulum - ER) - definicja start learning
|
|
system błonowy pęcherzyków, kanalików i cystern odpowiadający za kompartmentację komórki
|
|
|
konpartmentacja - definicja start learning
|
|
zjawisko ścisłego lokalizowania wielu białek w określonych strukturach lub organellach komórkowych, tzw. konpartmentach, czyli otoczonych błonami przedziałach w komórce
|
|
|
typy siateczki śródplazmatycznej start learning
|
|
siateczka śródplazmatyczna gładka (SER), siateczka śródplazmatyczna szorstka (RER)
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
w sąsiedztwie jądra komórkowego
|
|
|
siateczka śródplazmatyczna gładka (SER) - charakterystyka start learning
|
|
błoniaste organellum w postaci tubularnej (sieć kanalików); bierze udział: w metabolizmie tłuszczów i węglowodanów, syntezie lipidów błon i modyfikacji białek błonowych; magazynuje i reguluje poziom Mg2+ (tkanka mięśniowa)
|
|
|
siateczka śródplazmatyczna szorstka (RER) - charakterystyka start learning
|
|
spłaszczone cysterny, mogą stanowić przedłużenie zewnętrznej błony otoczki jądrowej; do swojej powierzchni wiąże rybosomy; odpowiada za syntezę i glikozylację białek; szczególnie obfita w komórkach wydzielających dużo białka (np. neurony, leukocyty)
|
|
|
Aparat Golgiego (AG) - charakterystyka start learning
|
|
składa się z do 100 diktiosomów; każdy ma dwie strony; kieruje przepływem makrocząsteczek (segregacja, modyfikacja)
|
|
|
|
start learning
|
|
strona formowania ("cis") do której docierają pęcherzyki (głównie z ER); strona dojrzewania ("trans") skąd pęcherzyki ruszają w dalszą drogę
|
|
|
|
start learning
|
|
kompleks kilku (zwykle 4-8) spłaszczonych cystern
|
|
|
|
start learning
|
|
transport pęcherzykowy na zewnątrz komórki; można wyróżnić egzocytozę konstytutywną i regulowaną
|
|
|
|
start learning
|
|
transport pęcherzykowy do wnętrza komórki
|
|
|
główne rodzaje endocytozy start learning
|
|
fagocytoza (powstaje fagosom), makropinocytoza (>1µm), endocytoza - kawaeole (~60nm); endocytoza - klatryna (~120nm); endocytoza - inne mechanizmy (~90nm)
|
|
|
|
start learning
|
|
przejściowe organella sortujące w systemie pęcherzykowego transportu wewnątrzkomórkowego
|
|
|
|
start learning
|
|
wczesne, późne, recyklujące
|
|
|
jakie jest przeznaczenie zawartości fagosomów start learning
|
|
zawartość fagosomów jest przeznaczona do trawienia
|
|
|
|
start learning
|
|
pęcherzyki o niższym pH niż pH cytoplazmy (<5) zawierające kwaśne hydrolazy (trawienie wewnątrzkomórkowe); szczególnie liczne w komórkach fagocytujących (np. leukocyty); pełnią istotne funkcje sygnałowe
|
|
|
|
start learning
|
|
lizosom połączony z fagosomem
|
|
|
|
start learning
|
|
małe pęcherzyki prowadzące procesy kataboliczne wielu substancji (np. detoksykacja reaktywnych form tlenu); mogą posiadać krystaliczne jądro (kryształy moczanu)
|
|
|
peryksosomy - enzym markerowy start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
liczne, drobne organella, zwykle elementy pośrednie w procesach egzo- i endocytozy; przeważnie pełnią tymczasowe funkcje magazynowe
|
|
|
komórki macierzyste - cechy charakterystyczne (2) start learning
|
|
posiadają zdolność do teoretycznie nieskończonej liczby podziałów; mogą różnicować się w inne typy komórek
|
|
|
podział komórek macierzystych ze względu na pochodzenie start learning
|
|
|
|
|
podział komórek macierzystych ze względu na zdolność do różnicowania start learning
|
|
totipotencjalne, pluripotencjalne, multipotencjalne, oligopotencjalne, unipotencjalne
|
|
|
komórki totipotencjalne - w co różnicują start learning
|
|
różnicują w komórki każdego typu
|
|
|
komórki pluripotencjalne - w co różnicują start learning
|
|
różnicują w komórki każdego typu, z wyjątkiem komórek łożyska
|
|
|
komórki multipotencjalne - w co różnicują start learning
|
|
różnicują w komórki jednej pokrewnej rodziny (np. szpikowe)
|
|
|
komórki oligopotencjalne - w co różnicują start learning
|
|
różnicują w komórki tylko kilku typów
|
|
|
komórki unipotencjalne - w co różnicują start learning
|
|
różnicują w jeden konkretny typ komórek
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
podstawowe typy programowanej śmierci komórki start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
planowana śmierć całej komórki przy udziale enzymu proteolitycznego kaspazy; nie wywołuje stanu zapalnego; indukowana wewnętrznie lub zewnętrznie; komórka rozpada się na ciałka apoptotyczne wchłaniane przez okoliczne komórki
|
|
|
|
start learning
|
|
recykling organelli, może doprowadzić do śmierci komórki
|
|
|
|
start learning
|
|
nieplanowana, niekontrolowana, gwałtowna śmierć komórki w wyniku uszkodzeń mechanicznych lub czynników fizycznych, chemicznych, infekcji wirusowych lub bakteryjnych; wywołuje stan zapalny
|
|
|
